Hoe je de beste keuze maakt tussen een zalf, olie, crème, lotion of gel op basis van je huidtype

Elk huidsmeersel is in de basis een mengsel van water en vetstoffen. Zalf, olie, crème, lotion en gel zijn simpelweg benamingen die aangeven welke onderlinge verhouding tussen water en vetstoffen een huidsmeersel heeft. Het is de textuur van deze ‘smeerbare basis’ die van belang is voor het kiezen van een huidverzorgingsproduct dat geschikt is voor jouw huidtype (Begoun, 2004).

Hoewel er geen universele wetenschappelijke classificatie bestaat van deze verschillende huidsmeersels, zijn er toch een aantal duidelijk verschillen te noemen (Buhse et al., 2005; DermWeb; Megens, 2012; Van Yperen, 2003). Zo definieert Brummer (2006) het verschil tussen crèmes en lotions als zijnde die samenstellingen die niet of wel uit een potje vloeien wanneer deze ondersteboven wordt gehouden bij een temperatuur van 25 °C.

Naast de water-vet-verhouding en de vloeibaarheid, zijn er verschillen in:

• de mate waarin het huidsmeersel in de huid trekt;
• hoe het er uitziet op de huid;
• hoe het op de huid aanvoelt, en
• hoe gemakkelijk het van de huid kan worden verwijderd.

Hoe vetter het huidsmeersel is, des te minder gemakkelijk het in de huid lijkt weg te trekken, des te glimmender het er uitziet, des te plakkeriger het aanvoelt en des te moeilijker het met water of met een watje van de huid kan worden verwijderd.

Voor een optimale huidverzorging geldt het volgende principe: hoe droger de huid, des te vetter het huidsmeersel moet zijn, en hoe vetter de huid des te wateriger.

Zalf
Een zalf bestaat vrijwel alleen uit minerale, dierlijke of plantaardige vetten en nauwelijks uit water. Zalf is een vettig, ietwat doorschijnend en glimmend smeersel dat plakkerig aanvoelt, niet of nauwelijks in de huid trekt en langdurig op het huidoppervlak blijft liggen.

Het afsluitende effect dat ontstaat doordat een zalf langdurig op het huidoppervlak blijft liggen, zorgt voor een uitstekende huidpenetratie van de actieve ingrediënten. Het afsluitende effect kan er echter ook voor zorgen dat de huid gaat broeien en overgehydrateert raakt. Een zalf is het meest geschikt voor een extreem droge huid. Veelgebruikte cosmetische zalven zijn vaseline en uierzalf.

Huidolie
Met huidolie wordt gedoeld op huidverzorgingsproducten bestaande uit voornamelijk een vettende plantaardige olie: een olie verkregen door koude persing van vruchten of zaden. Te denken valt aan kokosolie, olijfolie, amandelolie, zonnebloemolie, arganolie en druivenpitolie. Omdat de structuur van vetzuren in natuurlijke oliën sterk overeenkomt met die van de menselijke huid, worden deze zeer goed door de huid opgenomen. Plantaardige olie helpt op natuurlijke wijze tegen het vochtverlies van de huid en maakt de huid zacht en soepel (Athar & Nasir, 2005).

Net als zalf, is huidolie een vettig, doorschijnend en glimmend huidsmeersel. Het verschil tussen zalf en huidolie is de textuur: huidolie is vloeibaar van vorm en voelt mede hierdoor minder plakkerig aan. Desondanks bevat huidolie over het algemeen geen water.

Naast echte huidolie die bedoeld is om de huid mee in te smeren en daar te blijven, zijn er ook huidverzorgingsproducten op oliebasis bedoeld om de huid mee te reinigen, zoals doucheolie, badolie en reinigingsolie voor het gezicht en make-up removers op oliebasis.

Crème
Een crème is een huidverzorgingsproduct met een romige textuur die veelal wit van kleur is. Een crème is altijd een mengsel van water en vetstoffen waarbij gebruik wordt gemaakt van een emulgator om er een samenhangend mengsel van te maken. Wat de verhouding tussen de hoeveelheid water en vetstoffen is, bepaald of het een olie-in-water (o/w) emulsie (hydrofiele crème) dan wel een water-in-olie (w/o) emulsie (hydrofobe crème) is.

Veelgebruikte cosmetische crèmes zijn dag- en nachtcrèmes. Over het algemeen zijn dagcrèmes hydrofiele crèmes en nachtcrèmes hydrofobe crèmes.

Lotion
Een cosmetische lotion is een dik- of dun-vloeibaar huidverzorgingsproduct. Vergeleken met een crème bevat een lotion verhoudingsgewijs meer water (soms tot 80%), waardoor een lotion dunner is dan een crème. Hierdoor is een lotion gemakkelijk en snel op de huid te smeren. Een lotion is altijd een olie-in-water emulsie, en bevat dus ook altijd een emulgator. Veel lotions, met name de zeer vloeibare tonics, bevatten vaak ook alcohol.

Bij het opbrengen van een lotion op de huid verdampt het water in de lotion, wat een verkoelend effect geeft en het gevoel geeft dat de lotion snel de huid intrekt. Bij het verdampen wordt tevens water uit de huid onttrokken,waardoor de huid iets uitdroogt. Om deze reden wordt vaak aangeraden lotions aan te brengen op een vochtige huid.

Na verdamping van het water blijft slechts een zeer dunne vetlaag op de huid achter. Hierdoor zal de huid na gebruik van een lotion minder vet aanvoelen dan na gebruik van een crème, zalf of olie. Veelgebruikte cosmetische lotions zijn bodylotions, zonnebrandlotions, reinigingslotions en tonics.

Gel
Gels ter verzorging van de huid (niet te verwarren met gel voor het haar!) bestaan voornamelijk uit water, wateroplosbare ingredienten en gelvormers. Daarnaast bestaan veel huidgels gedeeltelijk uit alcohol. Huidgels zijn transparant, licht in gewicht, dik-vloeibaar en halfvast van vorm. Hoewel er soms vloeibare vetten aan worden toegevoegd, zijn huidgels over het algemeen vetvrij. Net als een lotion geeft ook een huidgel vanwege de hoge waterconcentratie van het product, een zeer verkoelend effect wanneer het wordt opgebracht op de huid.

Huidgels kunnen zich aan de huid hechten en actieve ingrediënten aan de huid geven zonder een vettige laag achter te laten en zijn makkelijk met water van de huid te verwijderen. Hierdoor zijn huidgels uitermate geschikt voor de verzorging van een vette huid. Veelgebruikte cosmetische huidgels zijn douchegels en facegels.

In het kort over balsems en serums…
Balsem is van herkomst een term voor huidsmeersels die bestanddelen bevatten van de balsemboom. Tegenwoordig wordt met de term balsem gedoeld op allerlei sterk-geurende huidsmeersels. Anno 2014 is balsem vooral een ‘mannenproduct’: denk maar eens aan de onder mannen populaire after shave balsem.

Met een gezichtsserum wordt meestal gedoeld op kleine verpakkingen van een heldere, wat dikkige vloeistof op water-, olie- of siliconenbasis waarvan geclaimd wordt dat deze, in tegenstelling tot andere huidsmeersels, hogere concentraties aan werkzame stoffen bevatten die bovendien uit kleinere deeltjes bestaan en hierdoor dieper kunnen doordringen in de  huid. In feite betaal je bij serums vaak meer voor minder… (Ultee, 2011).

Bronnenlijst

Athar, M., & Nasir, S. M. (2005). Taxonomic perspective of plant species yielding vegetable oils used in cosmetics and skin care products. African journal of biotechnology, 4(1), 36-44.

Begoun, P. (2004). Skin-Care Basics for Everyone (pp. 69-116). In: The Complete Beauty Bible: The Ultimate Guide to Smart Beauty. Emmaus, Pa.: Rodale.

Brummer R. (2006). Analysis of Measuring Results and Correlations with Other Tests. In Rheology essentials of cosmetic and food emulsions (pp. 81-83). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag.

Buhse, L., Kolinski, R., Westenberger, B., Wokovich, A., Spencer, J., Chen, C. W., … & Wolfgang, E. (2005). Topical drug classification. International journal of pharmaceutics, 295(1), 101-112.

DermWeb. Common types of topical formulations. Opgehaald op 5 januari 2014 van http://www.dermweb.com/therapy/common.htm

Megens, P. (2012). Verschil tussen crème, zalf, balsem & tinctuur. Opgehaald op 5 januari 2014 van http://www.salusi.nl/verschil-creme-zalf-balsem/

Ultee, J. (2011). Wat is een serum? Opgehaald op 5 januari 2014 van http://jetskeultee.nl/wat-is-een-serum/obj7777487

Van Yperen, H. (2003). Huidcosmetica (pp. 14-81). In: Van Yperen, H.: Cosmetica_een_wetenschap_op_zich ….(2^e herziene druk). Zeist: Nederlandse Cosmetica Vereniging (NCV).