In deze roerige coronatijden lijken desinfecterende handgels niet aan te slepen.
Een aantal van deze ontsmettende handgels is zeker nuttig om bij de hand te hebben, in die zin dat ze daadwerkelijk bijdragen aan een lager risico op besmetting met COVID-19, maar een hoop anderen zijn dit niet of bevatten ingrediënten die andere problemen kunnen veroorzaken, zoals huidirritatie of een contactallergie.
In dit artikel kun je lezen waar een handgel aan moet voldoen om bescherming te bieden tegen besmetting met het coronavirus en geef ik een overzicht van goede desinfecterende handgels.
Waar moet een handgel aan voldoen om bescherming te bieden tegen COVID-19?
Het coronavirus is, zoals de naam al aangeeft, een virus. Een handgel biedt pas bescherming tegen besmetting met het coronavirus, als deze een voldoende hoge concentratie aan virusdodende middelen bevat.
Desinfecterende ingrediënten die andere soorten micro-organismen kunnen verminderen, zoals bacteriën, schimmels of gisten, bieden niet automatisch bescherming tegen virussen.
Voor wat betreft bescherming tegen het coronavirus, dus het er dus niet toe of op de verpakking staat dat de handgel 99,99% van de bacteriën doodt.
Handen wassen is beter dan je handen ontsmetten (zie hier), want goed je handen wassen:
- verwijdert ziektekiemen even effectief als een desinfecterende handgel (wellicht zelfs effectiever);
- reinigt de huid van het vuil waar ziektekiemen zich graag in nestelen (handen ontsmetten maakt de huid niet schoon!), en
- werkt geen resistentie van ziektekiemen in de hand.
Werkzame en veilige desinfecterende handgels
Desinfecteermiddelen die verkocht worden op de Nederlandse markt, moeten sinds 2014 als zodanig worden erkend en toegelaten door het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB) en zijn herkenbaar aan het toelatingsnummer op het etiket, bestaande uit een N-nummer (5 cijfers met een N er achter) óf een NL-nummer dat begint met NL, dan 7 cijfers, streepje en nog 4 cijfers.
Helaas zijn er belachelijk veel desinfecterende handgels op de markt die niet getoetst zijn op werkzaamheid en veiligheid.
In 2017 testte de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) 47 handdesinfectie-middelen voor de consumentenmarkt, en ontdekte dat slechts 6 (13%) hiervan voldeden aan alle wettelijke veiligheidseisen. 60 procent van de onderzochte handdesinfectiemiddelen was niet toegelaten door het CTGB, en dus niet getoetst op werkzaamheid en veiligheid. Verder ontbraken veelvuldig waarschuwingen, voorzorgsmaatregelen en gebruiksvoorschriften of mankeerde daar iets aan (NVWA, 2019).
Sinds het begin van de coronacrisis dreigt er een tekort aan desinfectiemiddelen in zorginstellingen. Hierdoor heeft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat vrijstellingen gegeven voor het op de markt brengen en gebruiken van desinfectiemiddelen tegen het coronavirus voor toepassing door professionals in de zorg. Daarnaast zijn middelen vrijgesteld die worden geproduceerd volgens de WHO-formulering en middelen die apothekers produceren volgens de aanwijzingen van het Laboratorium der Nederlandse Apothekers (LNA) (CTGB, 2020).
Als op de handgel staat dat het desinfecterend is én er staat een toelatingsnummer op het etiket, dan is bewezen dat de betreffende handgel ziekteverwekkers dood. Welke ziekteverwekkers dit zijn en de mate waarin ze deze doden, is echter afhankelijk van de samenstelling van de handgel.
Alcohol als belangrijkste virusdoder in handgels
Het meest gebruikte virusdodende (en antibacteriële) middel in desinfecterende handgel is alcohol, in wetenschappelijke termen (en op etiketten) ethanol of ethylalcohol genoemd.
Een handgel moet tussen de 70 en 85% uit alcohol bestaan om voldoende virucide werkzaamheid te hebben (en de virussen te doden); een lager alcoholpercentage is alleen werkzaam als er aanvullende virusdodende ingrediënten zijn gebruikt, zoals 1-propanol, 2-propanol, chloorhexidinedigluconaat, waterstofperoxide, bifenyl-2-ol en/of didecyldimethylammoniumchloride.
Pure ethanol is minder effectief dan een 70% ethanol in water oplossing, omdat ethanol afhankelijk is van watermoleculen voor een optimale antimicrobiële activiteit: zonder water kan ethanol niet doordringen in het membraan van microben (McDonnell & Russell, 1999).
Om het jezelf niet te onnodig ingewikkeld te maken, raad ik je aan indien mogelijk een handgel te kiezen die voor 70-85% uit alcohol (ethanol) bestaat en door het CTGB is toegelaten in Nederland.
Desinfecterende handgels zonder toelatingsnummer te koop in NL, zijn:
- Best Quality Products Handgel (75% alcohol);
- Care Plus Clean Pro Hygiëne Gel (alcoholpercentage onbekend);
- Cien Med Handgel (alcoholpercentage onbekend);
- Etos Handgel Hygiëne (alcoholpercentage onbekend);
- Glycerona Desinfecterende Handgel (alcoholpercentage onbekend);
- Herôme Direct Desinfect S.O.S. Handgel (alcoholpercentage onbekend en de reguliere, niet-ongeparfumeerde versie zit bomvol parfumallergenen);
- Hygeniq Dermal Med S.31 bio-alcohol gel (70% alcohol);
- MediSanitize Antibacterial Hand Sanitizer (70% alcohol);
- Pedifris Hand Alcohol (70% alcohol);
- Puressentiel Zuiverende Gel (alcoholpercentage onbekend en inclusief drie etherische oliën die de potentie hebben de huid te irriteren);
- RITUALS The Ritual of Samurai Hands Free (alcoholpercentage onbekend en bomvol parfumallergenen);
- Sanicur Handcleangel (alcoholpercentage onbekend);
- Sanihand Handgel (alcoholpercentage onbekend, maar zeer waarschijnlijk te laag aangezien water het eerste ingrediënt op de ingrediëntenlijst is);
- Treatments Handhygiene Lotion (75% alcohol);
- Yari Cleansing Handgel (70% alcohol).
Desinfecterende handgels met toelatingsnummer te koop in NL, maar met een te laag alcoholpercentage om naast bacteriën (exclusief bacteriesporen en mycobacteriën) en gisten om werkzaam te zijn tegen het coronavirus, zijn:
- Body Benefits Antibacterial Action Hand Cleangel (14394N) bestaat voor 63% uit alcohol;
- Desinfact Desinfecterende Handreiniger (14885N) bestaat voor 37,6% uit alcohol (en voor 0,8% uit waterstofdioxide);
- Kruidvat Handgel Desinfect Ongeparfumeerd (14397N) bestaat voor 63% alcohol;
- Kruidvat Handgel Desinfect Jojoba (14398N) bestaat voor 62,8% alcohol en bevat tevens overbodige parfumallergenen en een kleurstof.
Geen voorwaarde voor het verminderen van het risico op besmetting met het coronavirus, maar wel van belang voor een gezonde huid, is dat de handgel de huid niet onnodig belast met overbodige irriterende en allergenen stoffen, zoals parfum. De grote hoeveelheid alcohol is al belastend genoeg.
Ten slotte is het wat mij betreft van belang dat een handgel ook handzaam en gebruiksklaar is: het moet degelijk verpakt, gemakkelijk mee te nemen en kant-en-klaar zijn (dus niet eerst aangelengd te worden met water). Handgel voor persoonlijk gebruik is een noodoplossing, als je thuis bent kun je beter gewoon je handen wassen.
Extra bonus is als er aan de handgel goede huidverzorgende ingrediënten zijn toegevoegd, maar hier kun je beter een goede terugvettende handcrème voor gebruiken.
Vergeet niet: een goede desinfecterende handgel werkt pas optimaal als het op de juiste wijze wordt gebruikt!
Waaraan voldoet een goede desinfecterende handgel?
Een goede desinfecterende handgel (die bescherming biedt tegen besmetting met corona):
- vermeld de claim ‘desinfecterend’ op de verpakking en heeft een toelatingsnummer van de CTGB (een N-nummer bestaande uit 5 cijfers met een N er achter óf een NL-nummer dat begint met NL, dan 7 cijfers, streepje en nog 4 cijfers);
- bestaat voor 70 tot 85% uit alcohol (ethanol);
- belast de huid niet met overbodige irriterende en allergene stoffen;
- is voor persoonlijk gebruik verkrijgbaar in een handzame en gebruiksklare versie.
Bij dit soort artikelen vind ik het zelf altijd prettig als er concrete voorbeelden van goede en minder goede producten worden gegeven, want uiteindelijk wil je simpelweg weten welke handgel je het beste kunt kopen.
Het vinden van goede desinfecterende handgels is nog niet zo gemakkelijk als het lijkt: de meeste handgels met een alcoholpercentage tussen de 70 en 85% zijn vooral bedoeld voor chirurgische handdesinfectie en niet zomaar in handzame versies voor persoonlijk gebruik verkrijgbaar bij de drogist.
Hoe dan ook, hieronder heb ik een lijst toegevoegd van desinfecterende handgels die een toelatingsnummer hebben en voor minimaal 70% uit alcohol bestaan en derhalve bewezen bescherming kunnen bieden tegen besmetting met het coronavirus.
Deze lijst is niet volledig noch uitputtend, waardoor het mettertijd kan worden aangepast of aangevuld. Mochten jullie nog tips hebben wat betreft goede desinfecterende handgels, dan hoor ik dat graag!
Desinfecterende handgels die bescherming bieden tegen besmetting met het coronavirus: een overzicht
Cobeco Pharma Hygiënische Handgel (14624N) bestaat voor 70% uit alcohol, bevat geen overbodige irriterende en allergene stoffen en is in een flacon van 100 of 150 ml (online) te koop bij o.a. Bol.com, De Online Drogist, Superfood Store en Willie.
Desco17 Handdesinfectie Alcohol Gel (15074N) bestaat voor 80% uit alcohol, bevat geen overbodige irriterende en allergene stoffen, is verkrijgbaar in verschillende formaten en is in een groot formaat van 500ml (online) te koop bij o.a. Bol.com, maar laatst vond ik ook flesjes van 100ml bij de Lidl.
Desderman Pure Gel (14436N) bestaat voor 78,2% uit alcohol en 0,1% uit bifenyl-2-ol, bevat geen overbodige irriterende en allergene stoffen en is in een flacon van 100ml (online) te koop bij o.a. Merkala en Praxisdienst.
Dr. Original Densept Gel 70% (14624N) bestaat voor 70% uit alcohol, bevat geen overbodige irriterende en allergene stoffen en is voor €2,49 per flacon van 50ml (online) te koop bij Albert Heijn, De Online Drogist en Bol.com.
Manusept Basic Handdesinfectiemiddel (14399N) bestaat voor 80% uit alcohol, bevat geen overbodige irriterende en allergene stoffen en is in een flacon van 100ml (online) te koop bij o.a. BHVstore, Daxtrio, Praxisdienst.
Purell Advanced Hygienic Hand Rub (14329N) bestaat voor 70% uit alcohol, bevat geen overbodige irriterende en allergene stoffen en is in een flacon van 100ml (online) te koop bij o.a. Purell en Praxisdienst.
| Gebruik je een desinfecterende handgel? Gebruik dan ook een verzorgende handcrème! Alcohol heeft naast een ontsmettend vermogen, ook een sterk oplossend vermogen. Blootstelling van de huid aan alcohol zorgt er hierdoor voor dat het huidvet (dat een belangrijke rol speelt bij het in standhouden van het vochtgehalte, de barrièrefunctie en de soepelheid van de huid), wordt opgelost, en leidt tot een hoger risico op huidschade en huidirritatie vanwege een toenemende celdood van de huidcellen (Neuman et al., 2002; CIR, 2008). Gebruik je een desinfecterende handgel, gebruik dan ook een goede, verzorgende handcrème die voldoende terugvetters bevat om te kunnen compenseren voor het door de alcohol opgeloste huidvet en aangerichte huidschade. Overigens geldt hetzelfde wanneer je vaak je handen wast, want dit is even belastend voor je huid als desinfecterende handgel (Boyce et al., 2000; Darlenski & Tsankov, 2020; Kampf & Löffler, 2003). Klik hier voor een overzicht van goede handcrèmes. |
Bronnenlijst
Boyce, J. M., Kelliher, S., & Vallande, N. (2000). Skin irritation and dryness associated with two hand-hygiene regimens: soap-and-water hand washing versus hand antisepsis with an alcoholic hand gel. Infection Control & Hospital Epidemiology, 21(7), 442-448.
Cosmetic Ingredient Review Expert Panel (2008). Final report of the safety assessment of Alcohol Denat., including SD Alcohol 3-A, SD Alcohol 30, SD Alcohol 39, SD Alcohol 39-B, SD Alcohol 39-C, SD Alcohol 40, SD Alcohol 40-B, and.. the denaturants, Quassin, Brucine Sulfate/Brucine, and Denatonium Benzoate. International journal of toxicology, 27, 1.
College voor de Toelating van Gewasbeschermings-middelen en Biociden (CTGB) (2020). Vrijstellingen desinfectiemiddelen. Opgehaald op 28-5-2020 van https://www.ctgb.nl/onderwerpen/coronavirus—desinfectie/vrijstelling
Darlenski, R., & Tsankov, N. (2020). Covid-19 pandemic and the skin-What should dermatologists know?. Clinics in Dermatology.
Foddai, A. C., Grant, I. R., & Dean, M. (2016). Efficacy of instant hand sanitizers against foodborne pathogens compared with hand washing with soap and water in food preparation settings: A systematic review. Journal of Food Protection, 79(6), 1040-1054.
Kampf, G., & Löffler, H. (2003). Dermatological aspects of a successful introduction and continuation of alcohol-based hand rubs for hygienic hand disinfection. Journal of Hospital Infection, 55(1), 1-7.
McDonnell, G., & Russell, A. D. (1999). Antiseptics and disinfectants: activity, action, and resistance. Clinical microbiology reviews, 12(1), 147-179.
Neuman, M. G., Haber, J. A., Malkiewicz, I. M., Cameron, R. G., Katz, G. G., & Shear, N. H. (2002). Ethanol signals for apoptosis in cultured skin cells. Alcohol, 26(3), 179-190.
Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) (2019). Handdesinfectiemiddelen Onderzoek naleving wettelijke eisen toelating, samenstelling en etiket.
Goed artikel! Wat leuk dat je onze flesjes hebt gevonden bij de Lidl. Dat is vooralsnog de enige supermarkt waar ze liggen!
Goed artikel! Met de belangrijke boodschap dat bacteriedodend niet altijd ook virusdodend is. Op buitenlandse sites (zoals FDA, CDC, New Scientist) heb ik gelezen dat een alcoholpercentage vanaf 60% voldoet. Niet dat er iets op tegen is om een veiliger hoger gehalte te kiezen, maar ik ben benieuwd waarom hier van 70% wordt uitgegaan.
Hallo, interessant artikel, maar de handgel van de Kruitvat is wel geschikt. Het ethanol gehalte is bij deze desinfect 630 g/kg. Dit is op basis van gewicht. De adviezen voor wat betreft 70% alcohol zijn gebaseerd op volumepercentage. De dichtheid van alcohol is 0.8 g/ml. 630 g/kg komt dus overeen met een volumepercentage van 78%. 😉
Hoi Joep,
Dat was ook mijn eerste gedachte. Maar op deze handgels staat alleen de claim vermeld dat het werkt tegen bacteriën – niet tegen virussen. Geen idee waarom, maar voor de zekerheid ben ik toch maar voor de handgels gegaan die deze claim wel mochten dragen.
Mvg,
Loes
Actually, they are correct in not indicating it is for use against viruses.
For the product to kill a virus it requires at least 74% volume of isopropyl alcohol (and no more the 80% else the surface of the cell wall will instead coagulate plus increased evaporation when applied).
For products using ethyl alcohol at the very minimum 80% volume is needed to be effective against enveloped viruses within 30 seconds Against non-enveloped viruses a concentration of 95% is needed.
As this is an ethanol-based solution, the requirement is at the very minimum 80% volume which is not reached, hence why it is not appropriate against (all) viruses and why they do not state it is.
Als u in het openbaar bent, neem dan handdesinfecterend middel of doekjes mee voor als u zich niet met water kunt wassen. Als een winkel handdoekjes aanbiedt bij de ingang, gebruik die dan om de handgreep van uw winkelwagentje schoon te vegen. En bewaar een pakje doekjes en/of een fles ontsmettingsmiddel in uw auto of luiertas voor gebruik tussen de wasbeurten met water en zeep door. Zorg ervoor dat het ontsmettingsmiddel ten minste 60% alcohol bevat.