De gezondheidsvoordelen van een lichtwekker (wake-up light)

Dat de dagen steeds korter en grauwer worden, heeft voor de meeste mensen (waaronder ik) geen al te beste invloed op hun humeur en energieniveau. Dit is niet zo vreemd, aangezien mensen dagdieren zijn die daglicht nodig hebben om goed te kunnen functioneren, en zich goed te kunnen voelen (Beute & Kort, 2014).

Mijn zusje is al jarenlang een enthousiast gebruikers van een wake-up light, een wekker die je ’s ochtends wakker maakt door de zonsopgang te stimuleren. Het meest bekend zijn de wake-up lights van Philips, maar ook merken als Beurer, Lumies en Medisana hebben inmiddels lichtwekkers in hun assortiment.

Wakker worden met behulp van zonlicht lijkt mij een prettigere manier van ontwaken dan met behulp van de luide, indringende pieptoon die mijn wekker maakt. Heeft het echter ook gezondheidsvoordelen?

Een kunstmatige zonsopgang
Idealiter zou je natuurlijk gewoon wakker worden van een echte zonsopgang. Dit betekent echter dat je zou moeten gaan slapen met onbedekte ramen, wat als nadeel heeft dat je nachtrust verstoord raakt door licht afkomstig van de vele lantaarnpalen, autolichten en andere huizen rondom onze woningen. Of je moet al opstaan voordat de zon überhaupt is opgekomen, zoals in wintertijden vaak het geval is of bij mensen die nachtdiensten moeten draaien en overdag slapen.

Hoe dan ook, voor veel mensen is wakker worden door middel van een echte zonsopgang geen goede optie.

Een kunstmatige zonsopgang (dawn simulation) verwijst naar een techniek waarbij met behulp van een klokalarmsysteem met lampen de lichtintensiteit en -helderheid zo wordt ingesteld, dat hiermee een zonsopgang wordt gesimuleerd (Chadwick, 1974).

Het waken gebeurd, net zoals bij een echte zonsopgang, gradueel en op basis van licht, waardoor onze interne biologische klok zich goed kan afstemmen op het slaap-waak-ritme.

Philips Wake Up Light HF3520 (bron: Philips.nl)

Met je goede been uit bed stappen
Je herkent dit vast wel: het ‘slaapdronken’ gevoel dat je krijgt wanneer je abrupt uit je slaap wordt gerukt, en je gedesoriënteerd, onhandig en zeker niet in staat tot helder nadenken bent. Bijvoorbeeld wanneer je midden in een diepe slaap wakker geroepen wordt door je kinderen of een piepende alarmklok.

In wetenschappelijke termen noemt men dit slaapdronken zijn slaapinertie: een fysiologische toestand die typerend is voor de overgang tussen slapen en waken, en die gekenmerkt wordt door verminderd cognitief, sensorisch en motorisch functioneren. Sommige mensen hebben vaker en langer last van slaapinertie dan anderen, en dit verschijnsel is (niet verwonderlijk) sterk afhankelijk van de duur en kwaliteit van je slaap.

Zonsopgangsimulatie kan slaapinertie in de ochtend voorkomen en er hier dus voor zorgen dat je in de ochtend beter functioneert (Giménez er al., 2010; Thompson et al., 2014).

Rise and shine!
Licht heeft een enorme invloed op onze stemming. Lichttherapie wordt vaak gebruikt ter behandeling van winterdepressie.

Zonsopgangsimulatie lijkt niet alleen van invloed te zijn op de mate van slaapinertie aan het begin van de dag, maar ook op onze stemming gedurende de rest van de dag. Zonsopgangsimulatie kan namelijk, zij het in beperkte mate, depressieve symptomen verminderen bij mensen die last hebben van een winterdepressie (Golden et al., 2005).

Welke daglichtwekker is het beste?
De beschikbare daglichtwekkers lopen sterk uiteen wat betreft design, gebruiksgemak, prijs en de eventuele aanwezigheid van overige functies zoals een nachtlamp, leeslamp, radio of opties voor wekgeluiden. Sommige simuleren de zonsopgang door in kleur te veranderen van rood naar oranje tot geel, terwijl anderen alleen maar geel licht geven dat steeds helderder wordt.

Ik heb geen vergelijkbare wetenschappelijke studies kunnen vinden tussen de verschillende wake-up lights, dus welke daglichtlamp het grootste effect op de gezondheid heeft (c.q. het beste is), zou ik niet durven zeggen.

De Duitste vergelijkingssite Test-Vergleiche.com heeft verschillende daglichtwekkers van uiteenlopende merken getest, en volgens hen komt de Wake-Up Light HF3520/01 van Philips als beste uit de test (zie hier). Artikelen waarin geschreven wordt over wat volgens de auteur de beste lichtwekker is, hebben allemaal een ander resultaat. Op het Wekkercentrum van Coolblue wordt de Philips HF3520/01 het best verkocht en gereviewd, bij Fonq is dit best verkocht lichtwekker de Philips HF3531/01.

Mijn advies is om na te gaan wat je verwacht van een daglichtwekker, en vervolgens te kijken welke hierbij past. Wil je naast licht ook wakker worden met wekgeluiden of hoeft dit niet voor jou? Vindt je het een pluspunt als de wekker een radiofunctie heeft? Wil je er je telefoon op aan kunnen sluiten of mee op kunnen laden? Er zijn ontelbaar veel opties mogelijk!

Een groot assortiment aan wake-up lights is o.a. te vinden in de webshops van Coolblue, Fonq en Bol.com.

Bronnenlijst

Beute, F., & Kort, Y. A. (2014). Salutogenic effects of the environment: Review of health protective effects of nature and daylight. Applied Psychology: Health and Well‐Being, 6(1), 67-95.

Chadwick, D. (1974). U.S. Patent No. 3,798,889. Washington, DC: U.S. Patent and Trademark Office.

Giménez, M. C., Hessels, M., van de Werken, M., de Vries, B., Beersma, D. G., & Gordijn, M. C. (2010). Effects of artificial dawn on subjective ratings of sleep inertia and dim light melatonin onset. Chronobiology international, 27(6), 1219-1241.

Golden, R. N., Gaynes, B. N., Ekstrom, R. D., Hamer, R. M., Jacobsen, F. M., Suppes, T., … & Nemeroff, C. B. (2005). The efficacy of light therapy in the treatment of mood disorders: a review and meta-analysis of the evidence. American Journal of Psychiatry, 162(4), 656-662.

Thompson, A., Jones, H., Gregson, W., & Atkinson, G. (2014). Effects of dawn simulation on markers of sleep inertia and post-waking performance in humans. European journal of applied physiology, 114(5), 1049-1056.