De invloed van kaneel op de bloedsuikerspiegel

Kaneel (Cinnamon cassia) is een kruid waarvan beweerd wordt dat het helpt bij het verlagen van de bloedsuikerspiegel en het verbeteren van het bloedlipidenprofiel door middel van het verhogen van de insulinegevoeligheid (Khan et al, 1990; Broadhurst et al., 2000).

Dit insulinesensibiliserende effect zou te danken zijn aan de bioactieve stoffen die kaneel bevat, in dit geval een soort polyfenolen (Anderson et al., 2004; Anderson, 2008), en werd voor het eerst opgemerkt bij in vitro celstudies (Broadhurst et al., 2000; Jarvill-Taylor  et al., 2001; Anderson et al., 2004). In vivo studies bij ratten en muizen hadden soortgelijke resultaten (Qin et al., 2003; Kim et al., 2006).

Vanwege bovenstaande bemoedigende resultaten zijn wetenschappers gaan onderzoeken of kaneel een geneeskrachtige werking zou kunnen hebben in de behandeling van diabetes, een in de Westerse wereld veelvoorkomende ziekte waarbij men niet of nauwelijks meer insuline aanmaakt, waardoor de bloedsuikerspiegel continu te hoog is.

Helpt kaneel de bloedsuikerspiegel te verlagen?
De eerste in vivo studie van het effect van kaneel op de insulinegevoeligheid van mensen werd uitgevoerd door Kahn en collega’s en gepubliceerd in 2003. De conclusie van dit onderzoek was, dat de opname van een betrekkelijk kleine hoeveelheid kaneel in de voeding van mensen met type 2 diabetes waarschijnlijk een veilige en effectieve manier zou zijn om de bloedsuikerspiegel te verlagen en het bloedlipidenprofiel te verbeteren, en op die manier de risicofactoren die samengaan met de ontwikkeling van diabetes type 2 en hart- en vaatziekten zou kunnen verminderen.

Bovenstaande studie kreeg natuurlijk enorm veel media-aandacht en is sindsdien geciteerd in tal van kranten, tijdschriften en boeken (waaronder ‘Het voedselzandloper kookboek’ en het ‘100% suikervrij basiskookboek’, zie de afbeeldingen in dit artikel). En verschijnen er ook steeds meer grote hoeveelheden aan kaneel bevattende voedingssupplementen op de markt. Het onderzoek van Kahn en collega’s was echter niet van voldoende kwaliteit om met zekerheid te kunnen stellen dat kaneel daadwerkelijk de insulinegevoeligheid zou kunnen verbeteren (Vanschoonbeek et al., 2006).

Inmiddels zijn er honderden studies verricht naar het verband tussen insulinegevoeligheid en kaneel. Type in Google Scholar maar eens de zoekwoorden ‘cinnamon and blood sugar’ in, en je krijgt ze vanzelf te zien. Kijk je echter iets verder dan je neus lang is, dan zul je ontdekken dat er nogal wat tegenstrijdige berichten zijn over de werkzaamheid van kaneel als middel om insulinegevoeligheid te verbeteren.

Bij tegenstrijdige onderzoeksresultaten is het van belang om het kaf van het koren te scheiden, door te achterhalen welke onderzoeken het best zijn uitgevoerd en de meeste bewijskracht hebben. Hierbij hebben gerandomiseerd vergelijkende onderzoeken van goede kwaliteit en systematische reviews (meta-analyses) de hoogste bewijskracht.

Baker en collega’s publiceerden in 2008 een meta-analyse van vijf gerandomiseerde gecontroleerde studies naar de impact van kaneel op de bloedsuikerspiegel en het bloedlipidenprofiel. Met als resultaat dat kaneel de bloedsuikerspiegel en het bloedlipidenprofiel van mensen met type 1 of type 2 diabetes niet verbeterde. Als je het hebt over iemand blij maken met een dooie mus…

Gezond gebruik van kaneel
Betekent dit dan dat kaneel geen gunstige gezondheidseffecten heeft? Dat zeker niet! Net zoals de meeste kruiden en specerijen, bevat ook kaneel veel waardevolle voedingsstoffen (zie de voedingswaardetabellen van onder andere Nederlands Voedingsstoffenbestand en de USDA National Nutrient Database for Standard Reference). Kaneel is namelijk rijk calcium, kalium, magnesium, fosfor, vitamine A, C en K, en is bovendien rijk aan voedingsvezels. Daarnaast heeft kaneel antimicrobiële functies.

Koken met kruiden is sowieso een aanrader en een zeer waardevolle aanvulling op de voedingsstoffen in groenten en fruit. En wellicht blijkt straks alsnog dat kaneel iets kan betekenen op het gebied van insulinegevoeligheid.

Maar ga alsjeblieft niet je kastje vullen met kaneelvoedingssupplementen! De ervaring met voedingssupplementen leert ons dat voedingsstoffen zich anders gedragen als ze uit de voeding worden gehaald, en in de meeste gevallen helemaal niet beter zijn voor de gezondheid (zie onder andere het artikel over de ontmaskering van de antioxidantenmythe).

Net als elk ander kruid, is kaneel bedoeld als smaakmaker die in een bescheiden hoeveelheid aan een gerecht toegevoegd kan worden, en niet dagelijks in grote dosis geslikt moet worden! Je lijf geeft aan dat het geen goed idee is om een lepel kaneel te eten (kijk maar eens op internet naar de deelnemers van de zogenaamde Cinnamon Challenge), en om het te verpakken in een laagje gelatine en capsule te noemen maakt het er niet gezonder op.

In grote hoeveelheden is kaneel zelfs giftig (het bevat coumarine) en wordt daarom afgeraden tijdens de zwangerschap. Over het langdurig consumeren van behoorlijke hoeveelheden kaneel is helemaal nog niets bekend.

Het is niet voor niets dat de Voedsel en Waren Autoriteit in 2006 fabrikanten van kaneelcapsules verboden heeft om gezondheidsclaims wat betreft diabetes op de verpakking te zetten!

Bronnenlijst

Anderson, R. A., Broadhurst, C. L., Polansky, M. M., Schmidt, W. F., Khan, A., Flanagan, V. P., … & Graves, D. J. (2004). Isolation and characterization of polyphenol type-A polymers from cinnamon with insulin-like biological activity. Journal of agricultural and food chemistry, 52(1), 65-70.

Anderson, R. A. (2008). Chromium and polyphenols from cinnamon improve insulin sensitivity. Proceedings of the Nutrition Society, 67(01), 48-53.

Baker, W. L., Gutierrez-Williams, G., White, C. M., Kluger, J., & Coleman, C. I. (2008). Effect of Cinnamon on Glucose Control and Lipid Parameters. Diabetes Care, 31(1), 41-43.

Billing, J. & Sherman, P. W. (1998). Antimicrobial functions of spices: why some like it hot. Quarterly Review of Biology, 3-49.

Broadhurst, C. L., Polansky, M. M., & Anderson, R. A. (2000). Insulin-like biological activity of culinary and medicinal plant aqueous extracts in vitro. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 48(3), 849-852.

Jarvill-Taylor, K. J., Anderson, R. A., & Graves, D. J. (2001). A hydroxychalcone derived from cinnamon functions as a mimetic for insulin in 3T3-L1 adipocytes. Journal of the American College of Nutrition, 20(4), 327-336.

Khan, A., Bryden, N. A., Polansky, M. M., & Anderson, R. A. (1990). Insulin potentiating factor and chromium content of selected foods and spices. Biological trace element research, 24(2-3), 183-188.

Khan, A., Safdar, M., Khan, M. M. A., Khattak, K. N., & Anderson, R. A. (2003). Cinnamon improves glucose and lipids of people with type 2 diabetes. Diabetes care, 26(12), 3215-3218.

Kim, S. H., Hyun, S. H., & Choung, S. Y. (2006). Anti-diabetic effect of cinnamon extract on blood glucose in db/db mice. Journal of ethnopharmacology, 104(1), 119-123.

Nederlands Voedingsstoffenbestand (NEVO), http://nevo-online.rivm.nl/

Qin, B., Nagasaki, M., Ren, M., Bajotto, G., Oshida, Y., & Sato, Y. (2003). Cinnamon extract (traditional herb) potentiates in vivo insulin-regulated glucose utilization via enhancing insulin signaling in rats. Diabetes research and clinical practice, 62(3), 139-148.

USDA National Nutrient Database for Standard Reference, http://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/235?fg=&man=&lfacet=&format=&count=&max=25&offset=&sort=&qlookup=cinnamon

Vanschoonbeek, K., Thomassen, B. J., Senden, J. M., Wodzig, W. K., & van Loon, L. J. (2006). Cinnamon Supplementation Does Not Improve Glycemic Control in Postmenopausal Type 2 Diabetes Patients. The Journal of nutrition, 136(4), 977-980.

Voedsel en Warenautoriteit (VWA). Claims over diabetes op kaneelcapsules niet toegestaan. 13 maart 2006.