In 1998 lanceerden Maquart en collega’s het concept van matrikinen. Met de term matrikinen verwijzen zij naar de door hen geïdentificeerde peptiden (eiwitketens bestaande uit 20 of minder aminozuren), die zich van nature in de extracellulaire matrix van de huid bevinden, en die een belangrijke rol spelen in de regulatie van huidcelactiviteiten.
Matrikinen hebben een herstellend effect op de huid. Dit effect danken zij aan hun vermogen om huidcellen te stimuleren verschillende onderdelen van de extracellulaire matrix aan te maken, waaronder collageen, elastine en glycosaminoglycanen (zoals hyaluronzuur). Matrikinen spelen derhalve een rol in het proces van huidveroudering, wondgenezing en de ontwikkeling van bepaalde huidziekten zoals huidkanker (Maquart et al., 2004, 2005).
Bron: Matrixylinside.com
Het is het huidherstellende vermogen van matrikinen dat ertoe heeft geleidt dat deze specifieke peptiden de laatste decennia steeds vaker het onderwerp van studie zijn geworden. Het uiteindelijk doel hiervan is natuurlijk om er cosmetische of farmaceutische resultaten mee te behalen (Lintner & Peschard, 2000; Bellon, 2004; Namjoshi et al., 2008; Ricard‐Blum & Salza, 2014; Monboisse et al., 2014; Grahovak & Wells, 2014).
Inmiddels zijn er een hoop verschillende matrikinen geïdentificeerd, en een publicatie van Zhang & Falla uit 2009 laat zien, dat er op dat moment in de V.S. al meer dan 25 verschillende van deze peptiden gebruikt werden in huidverzorgingsproducten. Met matrikinen proberen cosmeticaproducten een minder huidirriterend alternatief te bieden voor wetenschappelijk bewezen anti-verouderingsingrediënten als retinol en glycolzuur (Lintner et al., 2003).
De vraag is echter in hoeverre de matrikinen die worden gebruikt in cosmetica daadwerkelijk een anti-verouderingseffect kunnen bewerkstelligen. In vitro uitslagen van de werking hiervan (hoe huidcellen hierop reageren in een reageerbuisje) zijn immers niet vergelijkbaar met de werking van matrikinen in een levende huid. Crèmes worden op de buitenste laag van de huid (het stratum corneum) aangebracht, terwijl matrikinen alleen werkzaam kunnen zijn wanneer zij tot de diepere, levende lagen van de huid door kunnen dringen. Een andere belangrijke factor die een rol speelt bij het cosmetische effect, is hoe matrikinen zodanig verwerkt kunnen worden in cosmetica dat hun effectiviteit behouden blijft (Lintner & Peschard, 2000; Lintner, 2010).
De meest bekende matrikine die gebruikt wordt in cosmeticaproducten, is het door Sederma en Proctor & Gamble gesynthetiseerde en in 2000 gelanceerde Palmitoyl Pentapeptide-4 (pal-KTTKS), dat vroeger Palmitoyl Pentapeptide-3 werd genoemd en bij het publiek beter bekend staat onder de merknaam Matrixyl. Palmitoyl Pentapeptide-4 is een synthetische matrikine die ontworpen is met als doel de collageenproductie te stimuleren, en op die manier rimpels te verminderen.
Inmiddels zijn er een aantal klinische studies uitgevoerd naar verschillende matrikinen, waaronder Palmitoyl Pentapeptide-4 (Mas-Chamberlin, 2004; Gorouhi & Maibach, 2009). Deze studies toonden aan, dat het aanbrengen van een huidsmeersel met Palmitoyl Pentapeptide-4 voor een significante verbetering in rimpels en fijne lijntjes zorgde vergeleken met een aanbrengen van een placebo (Robinson et al., 2005; Osborne et al., 2005; Fu et al., 2010; Mondon et al., 2011). Helaas zijn al deze studies uitgevoerd of gesponsord door producenten Sedema en Proctor & Gamble zelf, en is vooralsnog geen onafhankelijk onderzoek beschikbaar.
Het onderzoek naar de farmaceutische en cosmetische effecten van matrikinen heeft wellicht potentie, maar staat nu nog in de kinderschoenen (Gorouhi & Maibach, 2009; Fields et al., 2009). In de door de Cochrane Collaboration gepubliceerde en met regelmaat geüpdate systematische review naar cosmetische interventies voor het tegengaan van huidveroudering, zijn matrikinen vooralsnog niet opgenomen (Samuel et al., 2015).
Graag wil ik mij daarom aansluiten bij de mening van Dr. Todorov, auteur van SmartSkinCare, zoals hij die heeft geformuleerd in zijn artikel over Palmitoyl Pentapeptide-4: heb je er simpelweg het geld voor (over) of reageert je huid erg gevoelig op producten met retinol of glycolzuur, dan zijn cosmeticaproducten met Palmitoyl Pentapeptide-4 (of andere soorten matrikinen) wellicht een goede optie voor jou!
Om gebruik te maken van cosmeticaproducten met matrikinen hoef je overigens niet per definitie je portemonnee te trekken. De Regenerist-huidverzorgingslijn van Olaz (geproduceerd door Proctor & Gamble) zit er tjokvol mee, met name het Olaz Regenerist Daily Regenerating Serum dat voor €16,50 verkrijgbaar is bij Vitamins.nl, voor €18,49 bij Bol.com
Ander goed cosmeticaproduct dat Palmitoyl Pentapeptide-4 bevat maar meer aan de prijzige kant is, is de Laboratoires Renophase Crème Retinol, een antirimpelcrème die voor €49,- te koop in de webshop van de Van Rosmalen Kliniek en tevens retinol en glycolzuur bevat (zie review).
Bronnenlijst
Bellon, G., Martiny, L., & Robinet, A. (2004). Matrix metalloproteinases and matrikines in angiogenesis. Critical reviews in oncology/hematology, 49(3), 203-220.
Fields, K., Falla, T. J., Rodan, K., & Bush, L. (2009). Bioactive peptides – signaling the future. Journal of cosmetic dermatology, 8(1), 8-13.
Fu, J. J. J., Hillebrand, G. G., Raleigh, P., Li, J., Marmor, M. J., Bertucci, V., … & Kaczvinsky, J. R. (2010). A randomized, controlled comparative study of the wrinkle reduction benefits of a cosmetic niacinamide/peptide/retinyl propionate product regimen vs. a prescription 0· 02% tretinoin product regimen. British Journal of Dermatology, 162(3), 647-654.
Gorouhi, F., & Maibach, H. I. (2009). Role of topical peptides in preventing or treating aged skin. International journal of cosmetic science, 31(5), 327-345.
Grahovac, J., & Wells, A. (2014). Matrikine and matricellular regulators of EGF receptor signaling on cancer cell migration and invasion. Laboratory Investigation, 94(1), 31-40.
Lintner, K., & Peschard, O. (2000). Biologically active peptides – from a laboratory bench curiosity to a functional skin care product. International journal of cosmetic science, 22(3), 207-218.
Lintner, K., Robinson, L., & Bissett, D. (2003, March). Palmitoyl-Pentapeptide: Retinol-like efficacy with less irritation. In: American Academy of Dermatology Annual Meeting (pp. 21-26).
Lintner, K. (2010). Peptides and Proteins (pp. 290 – 299). In: Draelos, Z.D. (Ed), Cosmetic Dermatology: Products and Procedures. Blackwell Publishing.
Maquart, F. X., Simeon, A., Pasco, S., & Monboisse, J. C. (1998). Regulation of cell activity by the extracellular matrix: the concept of matrikines. Journal de la Societe de Biologie, 193(4-5), 423-428.
Maquart, F. X., Pasco, S., Ramont, L., Hornebeck, W., & Monboisse, J. C. (2004). An introduction to matrikines: extracellular matrix-derived peptides which regulate cell activity: Implication in tumor invasion. Critical reviews in oncology/hematology, 49(3), 199-202.
Maquart, F. X., Bellon, G., Pasco, S., & Monboisse, J. C. (2005). Matrikines in the regulation of extracellular matrix degradation. Biochimie, 87(3), 353-360.
Mas-Chamberlin, C., Mondon, P., Peschard, O., & Lintner, K. (2004). Matrikine technology and barrier repair – the Ultimate in anti-age skin care? Cosmetic Science Technology.
Monboisse, J. C., Oudart, J. B., Ramont, L., Brassart-Pasco, S., & Maquart, F. X. (2014). Matrikines from basement membrane collagens – a new anti-cancer strategy. Biochimica et Biophysica Acta (BBA)-General Subjects, 1840(8), 2589-2598.
Mondon, P., Doridot, E., Peschard, O., Robinson, L., & Osborne, R. (2011, May). Reduced appearance of facial wrinkles with Pal-KTTKS peptide containing moisturizer. In Poster presented at: The 22nd World Congress of Dermatology.
Namjoshi, S., Caccetta, R., & Benson, H. A. (2008). Skin peptides – biological activity and therapeutic opportunities. Journal of pharmaceutical sciences, 97(7), 2524-2542.
Osborne, R., Robinson, L., Mullins, L., & Raleigh, P. (2005). Use of a facial moisturizer containing palmitoyl pentapeptide improves the appearance of aging skin. Journal of the American Academy of Dermatology, 52(3), pp. P96-P96.
Ricard‐Blum, S., & Salza, R. (2014). Matricryptins and matrikines: biologically active fragments of the extracellular matrix. Experimental dermatology, 23(7), 457-463.
Robinson, L. R., Fitzgerald, N. C., Doughty, D. G., Dawes, N. C., Berge, C. A., & Bissett, D. L. (2005). Topical palmitoyl pentapeptide provides improvement in photoaged human facial skin. International journal of cosmetic science, 27(3), 155-160.
Samuel, M., Brooke, R., Hollis, S., & Griffiths, C. E. (2015). Interventions for photodamaged skin. The Cochrane Library.
Tran, K. T., Lamb, P., & Deng, J. S. (2005). Matrikines and matricryptins: implications for cutaneous cancers and skin repair. Journal of dermatological science, 40(1), 11-20.
Zhang, L., & Falla, T. J. (2009). Cosmeceuticals and peptides. Clinics in dermatology, 27(5), 485-494.
Review mijn reviews