Als men spreekt over valeriaan, wordt in de meeste gevallen verwezen naar de wortel van Valeriana officinalis L.. Valeriaanwortel wordt al eeuwenlang gebruikt in de kruidengeneeskunde, in de laatste jaren met name vanwege een veronderstelde kalmerende en slaapverwekkende werking (Houghton, 1999; EMA, 2007).
Nederlandse wetgeving omtrent valeriaanpreparaten
Net als andere kruidengeneesmiddelen, zijn ook valeriaanpreparaten niet geregistreerd als geneesmiddel, maar vallen zij evenmin onder de warenwet, middenin een grijs gebied waarop weinig controle is. In Nederland vallen valeriaanpreparaten onder de geregistreerde ‘traditionele kruidengeneesmiddelen’, en zijn onder andere verkrijgbaar in capsules, dragees, tabletten, tinctuur en druppels. De samenstelling van de beschikbare valeriaanpreparaten wisselt sterk. De veiligheid en kwaliteit van valeriaanwortel(extract) is vastgesteld door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG).
De effectiviteit van valeriaan bij nervositeit en slapeloosheid
Volgens de Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC) van de European Medicines Agency (EMA), is de werkzaamheid van valeriaanwortel(extract) niet klinisch vastgesteld maar wel plausibel (EMA, 2006, 2007). Reden hiervoor is, dat er aanwijzingen zijn dat valeriaanwortel(extract) net als kalmerende middelen (zoals benzodiazepinen), invloed kan uitoefenen op de productie van de rustgevende boodschapperstof GABA (gamma-aminoboterzuur) (Houghton, 1999; Khom et al., 2007; Benke et al., 2009).
Benzodiazepinen zijn geneesmiddelen die rustgevend en spierontspannend werken, het in- en doorslapen bevorderen en angstgevoelens verminderen. Om deze redenen worden zij gebruikt als kalmeringsmiddel bij angststoornissen of als slaapmiddel bij slaapstoornissen. Valeriaanpreparaten zijn geregistreerd voor de indicatie ‘bij lichte vormen van nervositeit en spanning en bij slapeloosheid’. Dit zijn normale menselijke reacties die optreden bij diverse situaties en gebeurtenissen die als belastend worden ervaren, en waarvoor geen medicamenteuze behandeling nodig is.
Ondanks dat valeriaanwortel(extract) invloed uitoefent op GABA, is er uit diverse grootschalige meta-analyses gebleken dat hoewel valeriaanwortel(extract) een zeer veilige stof met weinig bijwerkingen is, er geen overtuigend bewijs is dat het ook daadwerkelijk effectief is in de behandeling van angststoornissen of slapeloosheid (Miyasaka et al., 2006; Bent et al., 2006; Taibi, 2007; Fernández-San-Martín et al., 2010). Verwacht dus maar geen (groot) effect van valeriaanpreparaten!
Bronnenlijst
Benke, D., Barberis, A., Kopp, S., Altmann, K. H., Schubiger, M., Vogt, K. E., … & Möhler, H. (2009). GABA A receptors as in vivo substrate for the anxiolytic action of valerenic acid, a major constituent of valerian root extracts. Neuropharmacology, 56(1), 174-181.
Bent, S., Padula, A., Moore, D., Patterson, M., & Mehling, W. (2006). Valerian for sleep: a systematic review and meta-analysis. The American journal of medicine, 119(12), 1005-1012.
European Medicines Agency (EMA) (2006). Community Herbal Monograph on Valeriana Officinalis L., Radix. London, EMEA/HMPC/340719/2005.
European Medicines Agency (EMA) (2007). Assessment Report on Valeriana officinalis L., Radix. London, EMEA/HMPC/167391/2006.
Fernández-San-Martín, M. I., Masa-Font, R., Palacios-Soler, L., Sancho-Gómez, P., Calbó-Caldentey, C., & Flores-Mateo, G. (2010). Effectiveness of Valerian on insomnia: a meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Sleep medicine, 11(6), 505-511.
Houghton, P. J. (1999). The scientific basis for the reputed activity of Valerian. Journal of Pharmacy and Pharmacology, 51(5), 505-512.
Khom, S., Baburin, I., Timin, E., Hohaus, A., Trauner, G., Kopp, B., & Hering, S. (2007). Valerenic acid potentiates and inhibits GABA A receptors: molecular mechanism and subunit specificity. Neuropharmacology, 53(1), 178-187.
Miyasaka, L. S., Atallah, A. N., & Soares, B. G. (2006). Valerian for anxiety disorders. Cochrane Database Syst Rev, 18(4):CD004515.
Taibi, D. M., Landis, C. A., Petry, H., & Vitiello, M. V. (2007). A systematic review of valerian as a sleep aid: safe but not effective. Sleep medicine reviews, 11(3), 209-230.
Hoi, allereerst mijn complimenten voor je altijd heldere en goed onderbouwde berichten. Ik lees ze met groot plezier! Dan over valeriaan, inderdaad, zelf ervaren dat het mij helpt om in tijden van stress makkelijker in te slapen (en niet te blijven malen in je hoofd) zonder er door te versuffen, zoals echte slaapmiddelen dat doen.