Eet pure chocolade naar hartenlust! Over de invloed van cacao op de gezondheid van ons hart- en vaatstelsel

Zowel in de media als in de wetenschap ontstaat steeds meer interesse in de mogelijke gezondheidsvoordelen van cacao en de chocolade die hiervan gemaakt kan worden. Het is natuurlijk ook wel een fijne gedachte dat je aan je gezondheid kunt werken door chocolade te eten!

Hoewel je op het internet struikelt over de artikelen die zeer uiteenlopende gezondheidsvoordelen aan het eten van cacao toeschrijven, is het meeste hiervan vooralsnog gebaseerd op kleinschalig onderzoek. Er zijn echter wel veel meta-analyses en systematische reviews geschreven over de invloed van cacao op het functioneren van een specifiek onderdeel van ons lichaam: het hart- en vaatstelsel (Blumberg et al., 2014).

Er is namelijk sprake van een verband tussen een hogere chocoladeconsumptie en een verminderd risico op (overlijden door) hart- en vaatziekten (Buitrago-Lopez et al., 2011; Ding et al., 2006).

De bioactieve stoffen in cacao die verantwoordelijk wordt gehouden voor het verhogen van de biobeschikbaarheid van de stikstofoxide in de vaatwand, zijn de polyfenolen flavanolen. Cacao is zelfs rijker aan deze polyfenolen dan thee of rode wijn (Lee et al., 2003).

Een van de eerste aanwijzingen dat cacao wellicht een rol zou kunnen spelen bij het voorkomen van hart- en vaatziekten, bleek uit een onderzoek onder de Kuna-indianen: een bevolkingsgroep die dagelijks grote hoeveelheden cacao consumeert en waarbij – in tegenstelling tot de meeste andere bevolkingsgroepen, de bloeddruk met de leeftijd amper toeneemt (Corti et al., 2009).

Inmiddels zijn er onder zowel mens als dier verschillende studies uitgevoerd die aantonen dat de consumptie van cacao het functioneren van de bloedvaten (het vasculaire endotheel) verbetert (Hooper et al., 2008; Hooper et al., 2012).

Onbekend is hoe dit precies werkt, maar de hoeveelheid stikstofdioxide die door de vasculaire endotheelcellen wordt aangemaakt lijkt hier een centrale rol bij te spelen. In het spierweefsel vrijgekomen stikstofoxide ontspant namelijk de spiercellen van de vaatwanden, leidend tot vaatverwijding, wat weer leidt tot een lagere bloeddruk. Daarnaast remt stikstofoxide 1) het verkleven van witte bloedcellen aan de vaatwanden, 2) de groei van het aantal gladde spiercellen in de vaatwanden, 3) het samenklonteren van bloedplaatjes en 4) het ontstaan van ontstekingen (Cooper et al., 2008; Schmitt & Dirsch, 2009). Of cacaoconsumptie het lipidenprofiel (verhouding tussen het totale, LDL en HDL cholesterol) verbeterd, is nog onduidelijk, maar er komen wel steeds meer goede aanwijzingen dat cacaoconsumptie hier waarschijnlijk een positief effect op heeft (Jia et al., 2010; Shrime et al., 2011; Tokede et al., 2011).

Van alle risicofactoren voor hart- en vaatziekten, is de invloed van cacaoconsumptie op de bloeddruk het beste onderzocht. In een meta-analyse van Taubert en collega’s in 2007 naar de invloed van de consumptie van cacao en thee op de bloeddruk, werd geconcludeerd dat cacao de bloeddruk zou kunnen verlagen (en thee overigens niet). Drie jaar later werden twee verschillende meta-analyses naar de invloed van cacao op bloeddruk onder een groter aantal onderzoeken gepubliceerd. Zowel Ried en collega´s als Dresch en collega’s concludeerden dat flavanolrijke cacaoproducten inderdaad een bloeddrukverlagend effect hebben. Dresch en collega´s voegden hier wel aan toe, dat vanwege de heterogeniciteit van de studies geen antwoord kon worden gegeven op de vraag wat de ideale hoeveelheid te consumeren cacao zou moeten zijn of conclusies te trekken over eventuele langetermijneffecten.

Om zoveel mogelijk te kunnen profiteren van de gezondheidseffecten van cacao, is het van belang te kiezen voor flavanolrijke chocoladeproducten. Flavanol komt vooral voor in cacaopoeder en niet zozeer in cacaoboter. Pure chocolade bestaat voor minimaal 54% uit cacaopoeder en bevat de meeste flavanolen, melkchocolade bevat tussen de 32 en 54% aan cacaopoeder, en witte chocolade bestaat alleen uit cacaoboter en geen cacaopoeder, en bevat vrijwel geen flavanolen.

Wil je optimaal profiteren van het gezondheidseffect van cacao, kies dan voor (rauwe) pure chocolade met een hoog percentage aan cacaopoeder (tussen de 72 en 92%) of met gezonde recepten met pure cacao! Hele simpele en gezonde chocolade recepten (voor o.a. chocolademelk, gezonde bounty’s en chocolademousse) heb ik gevonden in dit document op de website van Good4UGoods.

De cacaoproducten die ik gebruikt heb ter illustratie van dit artikel, zijn allemaal flavanolrijk en verkrijgbaar bij Holland & Barrett.

Bronnenlijst

Blumberg, J. B., Ding, E. L., Dixon, R., Pasinetti, G. M., & Villarreal, F. (2014). The Science of Cocoa Flavanols: Bioavailability, Emerging Evidence, and Proposed Mechanisms. Advances in Nutrition: An International Review Journal, 5(5), 547-549.

Buitrago-Lopez, A., Sanderson, J., Johnson, L., Warnakula, S., Wood, A., Di Angelantonio, E., & Franco, O. H. (2011). Chocolate consumption and cardiometabolic disorders – systematic review and meta-analysis. bmj, 343, d4488.

Cooper, K. A., Donovan, J. L., Waterhouse, A. L., & Williamson, G. (2008). Cocoa and health – a decade of research. British Journal of Nutrition, 99(01), 1-11.

Corti, R., Flammer, A. J., Hollenberg, N. K., & Lüscher, T. F. (2009). Cocoa and Cardiovascular Health. Circulation, 119(10), 1433-1441.

Ding, E. L., Hutfless, S. M., Ding, X., & Girotra, S. (2006). Chocolate and Prevention of Cardiovascular Disease – A Systematic Review. Nutrition & metabolism, 3, 2.

Desch, S., Schmidt, J., Kobler, D., Sonnabend, M., Eitel, I., Sareban, M., … & Thiele, H. (2010). Effect of cocoa products on blood pressure – systematic review and meta-analysis. American journal of hypertension, 23(1), 97-103.

Hooper, L., Kroon, P. A., Rimm, E. B., Cohn, J. S., Harvey, I., Le Cornu, K. A., … & Cassidy, A. (2008). Flavonoids, flavonoid-rich foods, and cardiovascular risk – a meta-analysis of randomized controlled trials. The American journal of clinical nutrition, 88(1), 38-50.

Hooper, L., Kay, C., Abdelhamid, A., Kroon, P. A., Cohn, J. S., Rimm, E. B., & Cassidy, A. (2012). Effects of chocolate, cocoa, and flavan-3-ols on cardiovascular health – a systematic review and meta-analysis of randomized trials. The American journal of clinical nutrition, 95(3), 740-751.

Jia, L., Liu, X., Bai, Y. Y., Li, S. H., Sun, K., He, C., & Hui, R. (2010). Short-term effect of cocoa product consumption on lipid profile – a meta-analysis of randomized controlled trials. The American journal of clinical nutrition, 92(1), 218-225.

Lee, K. W., Kim, Y. J., Lee, H. J., & Lee, C. Y. (2003). Cocoa has more phenolic phytochemicals and a higher antioxidant capacity than teas and red wine. Journal of agricultural and food chemistry, 51(25), 7292-7295.

Ried, K., Sullivan, T., Fakler, P., Frank, O. R., & Stocks, N. P. (2010). Does chocolate reduce blood pressure. A meta-analysis. BMC medicine, 8(1), 39.

Schmitt, C. A., & Dirsch, V. M. (2009). Modulation of endothelial nitric oxide by plant-derived products. Nitric oxide, 21(2), 77-91.

Shrime, M. G., Bauer, S. R., McDonald, A. C., Chowdhury, N. H., Coltart, C. E., & Ding, E. L. (2011). Flavonoid-rich cocoa consumption affects multiple cardiovascular risk factors in a meta-analysis of short-term studies. The Journal of nutrition, 141(11), 1982-1988.

Taubert, D., Roesen, R., & Schömig, E. (2007). Effect of cocoa and tea intake on blood pressure – a meta-analysis. Archives of internal medicine, 167(7), 626-634.

Tokede, O. A., Gaziano, J. M., & Djoussé, L. (2011). Effects of cocoa products/dark chocolate on serum lipids: a meta-analysis. European Journal of Clinical Nutrition, 65(8), 879-886.