Gebruik azelaïnezuur in de strijd tegen acne, rosacea én hyperpigmentatie!

Azelaïnezuur (INCI-naam: Azelaic acid) is een dicarbonvetzuur dat deel uitmaakt van bepaalde granen zoals tarwe, rogge en gerst. Ook wordt het geproduceerd door de gist Malassezia furfur, die van nature voorkomt op de menselijk huid (Gaitanis et al., 2013).

In cosmeticaproducten wordt het met name gebruikt in zeer kleine hoeveelheden, waarbij het net als andere dicarbonvetzuren veelal de functie heeft van geurstof of als buffer voor het bewerkstelligen van een optimale pH waarde (Fiume et al., 2012).

De laatste jaren is er echter steeds meer interesse gekomen in de effecten van azelaïnezuur op de conditie van de huid en op bepaalde dermatologische aandoeningen. Azelaïnezuur heeft namelijk verschillende eigenschappen die ieder een bepaalde invloed uitoefenen op onze huid, zonder dat daarbij sprake is van heftige bijwerkingen.

De effecten van azelaïnezuur op de huid
Ten eerste heeft azelaïnezuur een antimicrobieel effect, waardoor het in staat is om de groei van bepaalde bacteriën op de huid (zoals Propionibacterium acnes en Staphylococcus epidermidis) af te remmen. Ten tweede heeft azelaïnezuur een keratolytische werking, wat betekent dat het (net als andere exfoliërende ingrediënten zoals glycolzuur en salicylzuur) in staat is om sneller dode huidcellen van de hoornlaag te verwijderen. Ten derde heeft azelaïnezuur een anti-inflammatoire werking, waardoor het ontstekingen tegengaat. Ten vierde heeft azelaïnezuur een blekend effect, omdat het de groei van huidcellen remt die de huid donker kleuren (melanocyten) en het enzym tyrosine remt dat betrokken is bij de melaninesynthese (Sieber & Hegel, 2013).

Inmiddels zijn er goede en grootschalige meta-analyses uitgevoerd naar het effect van azelaïnezuur als geneesmiddel bij diverse huidaandoeningen, waaronder acne, rosacea en hyperpigmentatie. En laten dit nou precies de huidaandoeningen zijn waar de meeste vrouwen op een bepaald moment in hun leven mee te kampen krijgen!

Het effect van azelaïnezuur op acne vulgaris
Azelaïnezuur zorgt er als exfoliant voor dat poriën minder snel verstopt raken, en remt tevens de groei van bacteriën die een rol spelen bij het ontstaan van acne. Hierdoor is azelaïnezuurcrème of -gel een uitstekend middel tegen milde tot matige acne papulopustulosa (Nast et al., 2012).

Het effect van azelaïnezuur op rosacea
Een azelaïnezuurcrème met 20% azelaïne en een azelaïnezuurgel met 15% azelaïne zijn beide effectief en veilig gebleken in de behandeling van milde tot matig ernstige papulopustuleuze rosacea. Het werkingsmechanisme van azelaïnezuur op rosacea is nog niet bekend, maar is waarschijnlijk gelegen in haar anti-inflammatoire werking (Liu et al., 2006; van Zuuren et al., 2015).

Het effect van azelaïnezuur op hyperpigmentatie
Onderzoeken naar het blekende effect van azelaïnezuur, wijzen uit dat de effectiviteit van azelaïnezuurcrème 20% op hyperpigmentatie vergelijkbaar is met een hydrochinoncrème 4% , maar minder risico op bijwerkingen geeft (Baliña & Graupe, 2009; Jutley et al., 2014).

Een crème of gel met 15-20% aan azelaïnezuur, valt in Nederland onder de geneesmiddelen en is alleen verkrijgbaar op doktersrecept. Crèmes of gels met azelaïnezuur kunnen tijdens het begin van het gebruik (vooral de eerste vier weken) leiden tot lokale bijwerkingen op de huid, zoals jeuk, droogheid, branderigheid en roodheid. Over de veiligheid van het gebruik tijdens zwangerschap of lactatie zijn onvoldoende gegevens beschikbaar, en wordt derhalve afgeraden.

Productadvies voor vrij verkrijgbare cosmeticaproducten met azelaïnezuur
Er zijn echter een paar cosmeticaproducten die azelaïnezuur verwerkt hebben in een op papier verder uitstekende cosmetische formule, die wel zonder recept zijn. Ik heb over deze producten echter amper consumentenreviews kunnen vinden (m.u.v. de producten van Jan Marini, zie hier en hier) en heb ze zelf (nog) niet uitgeprobeerd, dus ik kan weinig zeggen over of deze producten ook werken in de praktijk!

Paula’s Choice 10% Azelaic Acid Booster
Ten eerste de 10% Azelaic Acid Booster van Paula’s Choice. Deze cosmeceutical bevat 10% aan azelaïnezuur, wat wetenschappelijk bewezen de beste stof is in de behandeling van milde tot matig ernstige papulopustuleuze rosacea (zie hier). Naast 10% aan azelaïnezuur, bevatten de producten ook salicylzuur en een aantal uitstekende huidkalmerende ingrediënten waaronder allantoïne, bisabolol en zoethoutwortelextract.

Een tube Azelaic Acid Booster 30 ml en is voor  €36,- (excl. verzendkosten) te koop in de webshop van Paula’s Choice en voor €38,- (incl. verzendkosten) bij Bol.com. Voor de complete review van dit product, klik hier!

Crèmes of gels met azelaïnezuur kunnen tijdens het begin van het gebruik (vooral de eerste vier weken) leiden tot lokale bijwerkingen op de huid, zoals jeuk, droogheid, branderigheid en roodheid. Over de veiligheid van het gebruik tijdens zwangerschap of lactatie zijn onvoldoende gegevens beschikbaar, en wordt derhalve afgeraden. Gebruik dit product liever niet als je van je arts al een huidsmeersel met azelaïnezuur voorgeschreven krijgt of behandeld wordt met een huidsmeersel met metronidazol.

Paula’s Choice 10% Azelaic Acid Booster: Aqua, Azelaic Acid, C12-15 Alkyl Benzoate, Caprylic/Capric Triglyceride, Methyl Glucose Sesquistearate, Glycerin, Cetearyl Alcohol, Glyceryl Stearate, Dimethicone, Salicylic Acid, Adenoside, Glycyrrhiza Glabra Root Extract, Boerhavia Diffusa Root Extract, Allantoin, Bisabolol, Cyclopentasiloxane, Xanthan Gum, Sclerotium Gum, Propanediol, Butylene Glycol, Phenoxyethanol.

Jan Marini Bioglycolic Bioclear Face Lotion
Lotion met een simpele cosmeticaformule dat zowel azelaïnezuur als 5% aan glycolzuur én 2% aan salicylzuur bevat. Dit product zou ik zeker niet gebruiken bij een huid met rosacea, omdat ik denk dat dit met al die exfoliërende zuren te heftig is, maar is waarschijnlijk wel een goede optie voor het verminderen van acne papulopustulosa en hyperpigmentatie. Een flacon van 30 ml kost € 54,55 en is hier verkrijgbaar bij De Huid Shop.

Ingrediënten Jan Marini Bioglycolic Bioclear Face Lotion: Aqua, Butylene Glycol, Glycolic Acid, Salicylic Acid, Azelaic Acid, Sodium Hyaluronate, Ammonium Hydroxide, Polysorbate 20, Sclerotium Gum, Hydroxyethylcellulose.

Ducray Melascreen Depigmentant
De Melascreen Depigmentant is crème die ontworpen is om hyperpigmentatie tegen te gaan. Net als de lotion van Jan Marini is dit een cosmeticaproduct met een behoorlijk simpele formule. Dit product bevat echter naar verhouding een grotere hoeveelheid aan azelaïnezuur en tevens nog een kleine hoeveelheid aan glycolzuur. Een flacon Ducray Melascreen Depigmentant van 30 ml is voor ongeveer €30,- hier verkrijgbaar bij Newpharma.

Ingrediënten Ducray Melascreen Depigmentant: Water (aqua), Azelaic Acid, Caprylic/Capric Triglyceride, Dicaprylyl Ether, Cetearyl Alcohol, Cyclopentasiloxane, Glycolic Acid, Glyceryl Stearate, Ceteareth-33, Sodium Hydroxide, Benzoic Acid, Disodium EDTA, Tocopherol.

Bronnenlijst

Baliña, L. M., & Graupe, K. (1991). The treatment of melasma 20% azelaic acid versus 4% hydroquinone cream. International journal of dermatology, 30(12), 893-895.

Fiume, M. M., Bergfeld, W. F., Belsito, D. V., Hill, R. A., Klaassen, C. D., Liebler, D., … & Andersen, F. A. (2012). Final report of the Cosmetic Ingredient Review Expert Panel on the safety assessment of dicarboxylic acids, salts, and esters. International journal of toxicology, 31(4 suppl), 5S-76S.

Gaitanis, G., Velegraki, A., Mayser, P., & Bassukas, I. D. (2013). Skin diseases associated with Malassezia yeasts: facts and controversies. Clinics in dermatology, 31(4), 455-463.

Jutley, G. S., Rajaratnam, R., Halpern, J., Salim, A., & Emmett, C. (2014). Systematic review of randomized controlled trials on interventions for melasma: an abridged Cochrane review. Journal of the American Academy of Dermatology, 70(2), 369-373.

Liu, R. H., Smith, M. K., Basta, S. A., & Farmer, E. R. (2006). Azelaic acid in the treatment of papulopustular rosacea: a systematic review of randomized controlled trials. Archives of dermatology, 142(8), 1047-1052.

Nast, A., Dréno, B., Bettoli, V., Degitz, K., Erdmann, R., Finlay, A. Y., … & Gollnick, H. (2012). European Evidence-based (S3) Guidelines for the Treatment of Acne. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 26(s1), 1-29.

Sieber, M. A., & Hegel, J. K. E. (2013). Azelaic acid: properties and mode of action. Skin pharmacology and physiology, 27(Suppl. 1), 9-17.

van Zuuren, E. J., Fedorowicz, Z., Carter, B., van der Linden, M. M., & Charland, L. (2015). Interventions for rosacea. Cochrane Database Syst Rev, 4: CD003262.