De term ‘superfood’ is komen overwaaien uit Amerika en werd zeer waarschijnlijk als eerste gebruikt door Aaron Moss in het tijdschrift Nature Nutrition (waar ik nu overigens niets meer over terug kon vinden) in de augustus editie van 1998, waarin hij het volgende stelde:
‘Mensen hebben veel opties als het gaat om het voeden van hun lichaam, maar sommige opties zijn zo voedzaam dat ze zouden kunnen worden bestempeld als superfood’.
Uit een kleinschalig onderzoek van 24woman onder 166 Nederlandse vrouwen, blijkt dat superfoods steeds populairder worden onder Nederlandse vrouwen (Koning, 2013). Superfoods worden vooral toegevoegd aan het dagelijkse eetpatroon vanwege de bijdrage aan een goede gezondheid. Het verhogen van het energieniveau en/of het bevorderen van de darmflora.
Wat zijn superfoods?
Er bestaat geen eenduidige, wettelijke definitie van de term ‘superfood’ (wondervoeding). Wie bepaald welke voedingsmiddelen mogen vallen onder de noemer ‘superfoods’ en waarom, is nooit vastgesteld. De term ‘superfood’ is simpelweg een onwetenschappelijke marketingterm waarmee verwezen wordt naar voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan voedingsstoffen, veelal in combinatie met een laag gehalte aan calorieën.
Superfoods zijn eenvoudigweg producten waarvan de voedingswaarde al lang erkend is en die als zijnde goed voor de gezondheid worden beschouwd, zoals alle (met name felgekleurde) groenten en vruchten, (oliën van) noten en zaden, kruiden, specerijen, zalm en soja.
Superfoods als basis voor een gezond voedingspatroon
Hoewel superfoods niet zo super zijn als door hun fabrikanten en vertegenwoordigers vaak wordt geclaimd, zijn het wel gezonde voedingsmiddelen. Superfoods, simpelweg de opsomming van groenten, vruchten, (oliën van) noten en zaden, kruiden, specerijen, zalm en soja, zouden volgens de meest recente onderzoeken en de nieuwe voedselpiramide ontworpen op basis van deze onderzoeken, de kern moeten vormen van een gezond voedingspatroon (Willett & Stampfer, 2003). Cruciaal hierbij is wel dat voldoende tussen deze voedingsmiddelen gevarieerd wordt! Staar je dus niet blind op één of enkele exotisch klinkende, niet bij de gewone supermarkt verkrijgbare en redelijk prijzige superfoods.
Al met al kan ik mij goed aansluiten bij de visie van Xanthe Clay, auteur van de column Reader’s Recipe in The Telegraph, die stelde dat zij de promotie van superfoods een welkome afwisseling vond tussen alle junkfoodreclames. En dat de superfoodhype mensen zou kunnen stimuleren om eens nieuwe en gezonde voedingsmiddelen uit te proberen.
Superfoods: wetenschappelijk bewijs en wetgeving
Voorstanders en verkopers van superfoods verheffen een gezond voedingsmiddel tot wondervoeding door te stellen dat zij (bij inname van grote concentraties per dag) bepaalde gunstige effecten zouden hebben op de gezondheid en het welzijn en/of zelfs een bepaalde geneeskrachtige werking zouden kunnen hebben bij bepaalde ziektes, terwijl dit niet (voldoende) wetenschappelijk bewezen of effectief is. Op het gebied van superfoods loert derhalve een groot risico op kwakzalverij. Superfoods zijn immers geen medicijnen noch zijn ze bedoeld voor zelfmedicatie.
Middels de op 14 december 2012 ingegane Europese verordening voedings- en gezondheidsclaims 432/2012, geldt een wettelijk verbod op het plaatsen van onbewezen gezondheidsclaims op levensmiddelen. Voedingsmiddelenproducenten die een gezondheidsclaim op hun product willen zetten, hebben sindsdien alleen nog de keuze uit 222 claims die wel wetenschappelijk zijn bewezen. Zo heeft Danone bijvoorbeeld de gezondheidsclaim moeten verwijderen dat Actimel ‘de weerstand verhoogt’.
Bronnenlijst
Clay, X. (2013). Superfoods: are chia seeds and goji berries really good for you? Op 7 oktober 2013 ontleend aan http://www.telegraph.co.uk/foodanddrink/10335775/Superfoods-are-chia-seeds-and-goji-berries-really-good-for-you.html
Europese verordening voedings- en gezondheidsclaims 432/2012
Koning, F. (2013). Superfoods steeds populairder. Op 7 oktober 2013 ontleend aan http://www.24woman.nl/superfoods-steeds-populairder/
Willett, W.C. & Stampfer, M.J. (2003). Rebuilding the food pyramid. Sci Am, 288, 64-71.
Review mijn reviews