Wat zijn cosmeceuticals?

Cosmeceuticals zijn vooral ontstaan als reactie op de groeiende vraag naar vrij verkrijgbare huidverzorgingsproducten die méér voor de huid kunnen betekenen dan deze alleen maar hydrateren en verzachten (Brandt et al., 2011).

Maar wat zijn cosmeceuticals precies? In hoeverre zijn cosmceuticals anders dan reguliere cosmetica? En wat is het verschil tussen cosmeceuticals en farmaceutica?

Cosmeceuticals: cosmetica met een ‘zinvol en wenselijk’ resultaat
Cosmeceutical is een samenvoeging van de woorden ‘cosmetic’ (cosmetisch) en ‘farmaceutical’ (geneesmiddel).

De term ‘cosmeceutical’ werd in 1962 voor het eerst beschreven door Reymond Reed. Hij verwees hiermee naar ‘een wetenschappelijk ontworpen product bedoeld voor uitwendig gebruik, dat beschikt over aangename esthetische eigenschappen, voldoet aan zeer rigide chemische, fysische en medische eisen, en een zinvol en wenselijk resultaat produceert’.

Met een ‘zinvol en wenselijk resultaat’ bedoelde Reed natuurlijk een ‘objectief meetbaar huidverbeterend effect’.

Willen huidsmeersels in staat zijn om een daadwerkelijk huidverbeterend effect te sorteren, dan moeten ze de structuur of het functioneren van de huid op de een of andere manier kunnen beïnvloeden. Derhalve moeten ze ingrediënten bevatten die de huidfuncties kunnen verbeteren. Maar eigenlijk heb je het dan over een (dermatologisch) geneesmiddel.

Gerelateerd: Het verschil tussen werkzame stoffen en hulpstoffen in een cosmeticaformule (en het belang van beide!)

Wettelijk gezien vallen cosmeceuticals echter gewoon onder de cosmetica, en cosmetica mogen – in tegenstelling tot geneesmiddelen – géén fysiologische veranderingen in de huid teweeg brengen. Ze mogen onze huid slechts beschermen, onderhouden, reinigen, parfumeren, decoreren of camoufleren (zie de Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG)). Toch is dit een eigenaardig vereiste, aangezien alleen al blootstelling aan water veranderingen in de huid teweegbrengt en de meeste cosmeticaproducten voor het grootste deel uit water bestaan (Kligman, 1996).

Waar cosmetica bedoeld zijn om te worden gebruikt op een gezonde huid, zijn dermatologische geneesmiddelen bedoeld voor het behandelen van een zieke huid. De grens tussen ‘gezond’ en ‘ziek’ is een glijdende schaal en hierdoor niet zo eenvoudig te trekken. Daarnaast is er nogal wat discussie onder welke noemer huidveroudering dan zou vallen, aangezien het hierbij zowel een natuurlijk proces betreft waarbij de huidfuncties wel degelijk suboptimaal zijn.

Om het verschil tussen cosmetica, cosmeceuticals en farmaceutica nog wat ingewikkelder te maken, zijn de wettelijke definities ook nog eens afhankelijk van het land waarin ze gehanteerd worden. Dus ondanks het feit dat de biologie van de huid voor alle mensen (nagenoeg) gelijk is, kan een huidsmeersel dat in het ene land onder de noemer cosmetica valt, in een ander land als farmaceuticum worden bestempeld. Zo behoren anti-roos shampoos, anti-perspiranten en zonnebrandmiddelen in de E.U. tot de cosmetica, terwijl deze in de V.S. tot de geneesmiddelen worden gerekend.

Vooralsnog hebben cosmeceuticals (zowel in de EU als in de VS) geen wettelijke betekenis: cosmeceuticals zijn ongedefinieerd, ongeclassificeerd en ongereguleerd. Cosmeceuticals zijn cosmeticaproducten die een huidverbeterend effect claimen te hebben, ongeacht of dit ook werkelijk het geval is. In feite kan dus elk cosmeticaproduct zich voordoen als een cosmeceutical. Of het gebruiksresultaat ervan nou ‘zinvol en wenselijk’ is of niet (Morganti & Paglialunga, 2008; Draelos, 2009).

Gerelateerd – De werkzaamheid van cosmetica-ingrediënten ontworpen als actieve ingrediënten in cosmeticaproducten voor de verzorging van een huid met rosacea

Cosmeceuticals die de term waardig zijn!
Met de opkomst van de cosmeceuticals lijkt een nieuwe voedingsbodem voor kwakzalverij te zijn ontstaan (Bigby, 1998).

Desalniettemin ben ik van mening, dat er zeker een aantal huidverzorgings-producten op de markt zijn die de naam ‘cosmeceutical’ verdienen. Hoewel ook zij geen wonderen zullen verrichten – hiervoor heb je toch echt een cosmetische ingreep nodig. Sommigen zijn in staat om microscopisch kleine vernaderingen in de huid te veroorzaken, die zich in de loop van het gebruik ontwikkelen. Hun huidverbeterende effect is klein en niet na een keer gebruiken al zichtbaar, maar wel significant.

Dermatoloog Albert Kligman (die de eerste cosmeceutical Retin-A op de markt bracht en de term ‘cosmeceuticals’ populair maakte), bedacht een standaard aan de hand waarvan werkzame cosmeceuticals van de ‘gewone’ cosmetica zouden kunnen worden onderscheiden (Levin & Momin, 2010).

Volgens Kligman heeft een cosmeceutical een daadwerkelijk huidverbeterend effect, als het een bevestigend antwoord kan geven op de volgende drie vragen:

1. Bevat de cosmeceutical een werkzaam bestanddeel, oftewel een bestanddeel dat een biochemisch werkingsmechanisme heeft op de cellen of weefsels van de huid die het beoogt te verbeteren?
2. Kan het werkzame bestanddeel de hoornlaag van de menselijke huid (stratum corneum) laten penetreren en tijdig en in een voldoende hoge concentratie op de juiste plaats in de huid afgeleverd worden om een positief effect te sorteren?
3. Zijn er collegiaal getoetste, dubbelblinde, placebogecontroleerde, statistisch significante klinische proeven gepubliceerd die de werkzaamheid van het werkzame bestanddeel onderbouwen?

Stoffen die voldoen aan Kligman’s bovengenoemde standaard en een daadwerkelijk huidverbeterend effect kunnen bewerkstelligen, zijn:

• Retinol: wordt in de huid omgezet in retinoïnezuur dat de huidcellen stimuleert om zich sneller te vernieuwen, en verbetert de huidstructuur bij de door zonlicht beschadigde huid (dermatoheliosis) (Samuel et al, 2005).
• Azelaïnezuur: heeft zowel een antimicrobiële, keratolytische, anti-inflammatoire als een blekende werking heeft, en een huidverbeternd effect heeft bij milde tot matige vormen van acne papulopustulosa (Nast et al., 2012), papulopustuleuze rosacea (Liu et al., 2006; van Zuuren et al., 2015) en hyperpigmentatie (Baliña & Graupe, 2009; Jutley et al., 2014).
• Bimatoprost (en andere prostaglandine-analogen): verlengt de groeifase van haren waardoor deze langer, dikker en donkerder worden (Smith et al., 2012).

Er komt ook steeds meer bewijs dat niacinamide in staat is om de barrièrefunctie van de huid te versterken en egaliseren (Levin & Momin, 2010).

Bovengenoemde stoffen kunnen natuurlijk alleen effectief zijn in een goed geformuleerde cosmeticaformule!

Ben je op zoek naar een cosmeceutical met één van bovengenoemde ingrediënten, klik dan op de naam van dit ingrediënt om hier meer info over te lezen inclusief een overzicht met goede cosmeceuticals die het werkzame bestanddeel bevatten.

Bronnenlijst

Bigby, M. (1998). Snake oil for the 21st century. Archives of dermatology, 134(12), 1512-1514.

Brandt, F. S., Cazzaniga, A., & Hann, M. (2011, September). Cosmeceuticals: current trends and market analysis. In Seminars in cutaneous medicine and surgery (Vol. 30, No. 3, pp. 141-143). Frontline Medical Communications.

Draelos, Z. D. (2009). Cosmeceuticals: undefined, unclassified, and unregulated. Clinics in dermatology, 27(5), 431-434.

Jutley, G. S., Rajaratnam, R., Halpern, J., Salim, A., & Emmett, C. (2014). Systematic review of randomized controlled trials on interventions for melasma: an abridged Cochrane review. Journal of the American Academy of Dermatology, 70(2), 369-373.

Kligman, A.M. (1996). Hydration injury to human skin (pp. 187–194). In: Van der Valk P.G.M. & Maibach, H.I., eds. The Irritant Contact Dermatitis Syndrome. Boca Raton: CRC Press Inc.

Levin, J., & Momin, S. B. (2010). How much do we really know about our favorite cosmeceutical ingredients?. The Journal of clinical and aesthetic dermatology, 3(2), 22.

Liu, R. H., Smith, M. K., Basta, S. A., & Farmer, E. R. (2006). Azelaic acid in the treatment of papulopustular rosacea: a systematic review of randomized controlled trials. Archives of dermatology, 142(8), 1047-1052.

Morganti, P., & Paglialunga, S. (2008). EU borderline cosmetic products review of current regulatory status. Clinics in dermatology, 26(4), 392-397.

Nast, A., Dréno, B., Bettoli, V., Degitz, K., Erdmann, R., Finlay, A. Y., … & Gollnick, H. (2012). European Evidence-based (S3) Guidelines for the Treatment of Acne. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 26(s1), 1-29.

Reed, R. (1962). The definition of “cosmeceutical”. J Soc Cosmet Chem, 13(2), 103-106.

Samuel, M., Brooke, R. C., Hollis, S., & Griffiths, C. E. (2005). Interventions for photodamaged skin. Cochrane Database Syst Rev, 25(1).

Smith, S., Fagien, S., Whitcup, S. M., Ledon, F., Somogyi, C., Weng, E., & Beddingfield, F. C. (2012). Eyelash growth in subjects treated with bimatoprost: a multicenter, randomized, double-masked, vehicle-controlled, parallel-group study. Journal of the American Academy of Dermatology, 66(5), 801-806.

van Zuuren, E. J., Fedorowicz, Z., Carter, B., van der Linden, M. M., & Charland, L. (2015). Interventions for rosacea. Cochrane Database Syst Rev, 4: CD003262.