Suiker en het immuunsysteem (deel 1) – De invloed van suiker op het functioneren van witte bloedcellen

Onlangs ben ik een aantal artikelen tegengekomen waarin beweerd wordt dat het eten van simpele suikers (oftewel enkelvoudige koolhydraten) de werking van het immuunsysteem zou onderdrukken (zie bijvoorbeeld dit, dit en dit artikel). De meeste van deze artikelen heb ik gevonden op de meer alternatieve gezondheidswebsites, waarin het vaak schort aan informatie gebaseerd op daadwerkelijk wetenschappelijk bewijs. Aan de andere kant wordt het schadelijke effect van de consumptie van een teveel aan simpele suikers steeds duidelijker, en blijken er steeds meer gevaren aan te zitten. Voor mij genoeg redenen om me hierin te verdiepen!

Een belangrijk onderdeel van ons immuunsysteem wordt gevormd door onze witte bloedcellen. Een bepaald type witte bloedcel dat met name verantwoordelijk is voor de eerste afweer tegen bacteriële infectie, zijn de neutrofiele granulocyten, kortweg neutrofielen genoemd. Neutrofielen maken ziekteverwekkers onschadelijk door ze op te nemen (fagocytose) en binnenin hun cel te doden. Natuurlijk kost dit proces energie, waarvoor afdoende bloedsuiker (in het bloed opgeloste glucose) aanwezig moet zijn (Cohn & Morse, 1960).

Hierboven een microscopische opname van een neutrofiel (geel) die een miltvuurbacterie (oranje) opslokt. Bron: Brinkmann (2005).

Sanchez en collega’s onderzochten in vitro (in een reageerbuis buiten het menselijk lichaam) wat er met de werkzaamheid van de neutrofielen gebeurde wanneer er sprake was van een teveel aan bloedsuiker. Het is deze in 1973 gepubliceerde studie die veelal geciteerd wordt in de artikelen die stellen dat suiker slecht is voor het immuunsysteem. Hierbij werd van 18 proefpersonen bloed afgenomen en vastgesteld hoe efficiënt hun neutrofielen op dat moment werkten, door er een dosis ziekteverwekkers aan toe te voegen en te bekijken hoeveel de neutrofielen per uur in staat waren om op te nemen.

Na een nacht vasten werd aan een deel van de proefpersonen 100 gram van een bepaalde suiker gegeven: glucose (druivensuiker), sucrose (tafelsuiker), fructose (vruchtensuiker), honing, sinaasappelsap of zetmeel. Daarna werd opnieuw eenzelfde bloedtest uitgevoerd en werden de resultaten met vergeleken met de eerder uitgevoerde bloedtest. Alle in het onderzoek gebruikte simpele suikers (met name fructose) bleken een significant negatief effect te hebben op de hoeveelheid ziekteverwekkers die de neutrofielen onschadelijk konden maken. Drie jaar later werd een soortgelijk onderzoek van Ringsdorf en collega’s gepubliceerd, waarbij het effect van 680 gram aan met sucrose gezoete cola werd getest. Bij alle proefpersonen bleek de efficiëntie van de neutrofielen met zo’n 50% te zijn verminderd.

Bovenstaande effect wordt in de door mij gelezen artikelen veelal ‘verklaard’ met behulp van de suikertheorie van Linus Pauling. Pauling stelde namelijk dat witte bloedcellen een cruciale rol spelen bij het immuunsysteem en veel vitamine C nodig hebben om goed te kunnen functioneren, maar dat glucose een soortgelijke chemische structuur heeft als vitamine C, waardoor witte bloedcellen bij een hoge bloedsuikerspiegel glucose in plaats van vitamine C zouden opnemen en als gevolg slechter zouden gaan functioneren.

Op zich doen bovenstaande onderzoeksresultaten natuurlijk vermoeden dat simpele suikers de werking van het immuunsysteem inderdaad onderdrukken. En de suikertheorie klinkt best logisch. Erg overtuigend is dit wetenschappelijk bewijs echter niet, omdat het gaat om een paar oude en zeer kleinschalige in vitro onderzoeken.

Er zijn simpelweg geen studies uitgevoerd waaruit blijkt dat mensen (en geen neutrofielen in reageerbuisjes) die veel simpele suikers eten, daadwerkelijk meer (vaker en/of langer) last hebben van infecties zoals griep of verkoudheid.

Tot zover dus de invloed van suiker op witte bloedcellen. Wellicht zit er enige waarheid in deze suikertheorie, maar vooralsnog is de stelling dat simpele suikers de werking van het immuunsysteem ondermijnen, onbewezen en dus ongegrond.

Lees meer over suiker en het immuunsysteem in deel 2: De invloed van suiker op de groei van Candida albicans

Bronnenlijst

Brinkmann, V. (2005). Neutrophil engulfing Bacillus anthracis. PLoS Pathogens 1 (3): Cover page.

Cohn, Z. A., & Morse, S. I. (1960). Functional and metabolic properties of polymorphonuclear leucocytes. 1. Observations on the requirements and consequences of particle ingestion. The Journal of experimental medicine, 111(5), 667-687.

Pauling, L. (1970). Vitamin C and the common cold. Freeman, San Francisco.

Ringsdorf Jr, W. M., Cheraskin, E., & Ramsay Jr, R. R. (1976). Sucrose, neutrophilic phagocytosis and resistance to disease. Dental Survey, 52(12), 46-48.

Sanchez, A., Reeser, J. L., Lau, H. S., Yahiku, P. Y., Willard, R. E., McMillan, P. J., … & Register, U. D. (1973). Role of sugars in human neutrophilic phagocytosis. The American journal of clinical nutrition, 26(11), 1180-1184.