Langzaamaan begint het besef te komen dat het voedsel dat wij eten uit méér bestaat dan water, vezels, vetten, eiwitten, koolhydraten, vitaminen en mineralen. Sterk in opkomst zijn de zogenaamde biologisch actieve ingrediënten, kortweg bioactieve stoffen genoemd.
Er is met name aandacht voor degene die beschikbaar zijn in onze plantaardige voeding en de invloed die zij hebben op onze gezondheid: de secundaire plantenstoffen, ook wel fytonutriënten of fytochemicaliën genoemd (Kris-Etherton et al., 2002; Liu, 2003; Denny & Buttriss, 2007).
Hieronder een aantal fytonutriënten, hun biochemische structuurformule en voorbeelden van gewassen waarin deze aan te treffen zijn.
Hoewel er vooralsnog geen eenduidige definitie voor bioactieve stoffen bestaat, wordt met deze term in het algemeen verwezen naar stoffen die in staat zijn een effect uit te oefenen op een levend organisme, weefsel of cel (Guaadaoui et al., 2014). Een erg brede definitie dus, waaronder alle stoffen vallen die de potentie hebben een bepaalde biologische of fysiologische activiteit of functie te kunnen vervullen.
Biesalski en collega’s (2009) beperken deze definitie al wat meer, door met het begrip te verwijzen naar ‘van nature voorkomende stoffen die onderdeel uitmaken van de voedselketen en waarvan kan worden aangetoond dat zij een effect op de menselijke gezondheid hebben‘.
Op de webpagina die het Voedingscentrum aan bioactieve stoffen in voeding wijdt, wordt – in overeenstemming met de aanname uit de voedingsleer – gesteld, dat het menselijk lichaam in principe ook zonder bioactieve stoffen kan, omdat wordt aangenomen dat dezelfde functie of activiteit ook door andere voedingsstoffen kan worden vervuld of dat de betreffende functie of activiteit niet essentieel is voor de mens. Vandaar dat hiervoor ook de naam secundaire plantstoffen wordt gebruikt.
Dat fytonutriënten (en andere bioactieve stoffen) niet essentieel zouden zijn vind ik een bijzondere aanname, omdat:
- niet eens vastgesteld is wat nu precies de definitie van bioactieve stoffen is (dus wat bioactieve stoffen zijn);
- nog onbekend is welke bioactieve stoffen er allemaal bestaan en degene die wel ontdekt zijn sterk variëren qua biologische activiteit, en
- ook eens nog onduidelijk is welke uitwerking bioactieve stoffen precies hebben op het menselijk lichaam.
Aan de andere kant zijn er natuurlijk de fabrikanten van voedingssupplementen, nutraceuticals en cosmeticaproducten die naar mijn idee te pas en te onpas allerlei enorme en uitlopende gezondheids- of schoonheidseffecten aan tal van bioactieve stoffen toeschrijven.
Uiteindelijk zal de waarheid wel weer ergens in het midden liggen.
To be continued…
Bronnenlijst
Biesalski, H. K., Dragsted, L. O., Elmadfa, I., Grossklaus, R., Müller, M., Schrenk, D., … & Weber, P. (2009). Bioactive compounds – Definition and assessment of activity. Nutrition, 25(11), 1202-1205.
Denny, A., & Buttriss, J. (2007). Plant Foods and Health – Focus on Plant Bioactives. Synthesis report, (4), 1-64.
Guaadaoui, A., Benaicha, S., Elmajdoub, N., Bellaoui, M. & Hamal, A. (2014). What is a bioactive compound? A combined definition for a preliminary consensus. Int J Food Sci Nutr, 3, 174-179.
Kris-Etherton, P. M., Hecker, K. D., Bonanome, A., Coval, S. M., Binkoski, A. E., Hilpert, K. F., … & Etherton, T. D. (2002). Bioactive compounds in foods: their role in the prevention of cardiovascular disease and cancer. The American journal of medicine, 113(9), 71-88.
Liu, R. H. (2003). Health benefits of fruit and vegetables are from additive and synergistic combinations of phytochemicals. The American journal of clinical nutrition, 78(3), 517S-520S.
Voedingscentrum (2015). Bioactieve stoffen. Opgehaald op 13 juni 2015 van http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/bioactieve-stoffen1.aspx
Review mijn reviews