Kauwgom kauwen heb ik altijd een beetje een onsmakelijke en ietwat asociale bezigheid gevonden. Bovendien leek het mij dat je op deze manier meer lucht zou inslikken, met wellicht een opgeblazen gevoel en winderigheid als gevolg. Beide redenen waren voor mij voldoende om geen kauwgom te gebruiken.
Inmiddels heb ik mijn mening over kauwgomgebruik flink moeten bijstellen. De afgelopen jaren zijn er namelijk een aantal systematische reviews gepubliceerd waaruit blijkt dat het kauwen van suikervrije kauwgom een tandbederf-voorkomend (anti-cariogeen) effect heeft (Mickenautsch et al., 2007; Keukenmeester et al., 2013, 2014).
Hoe suikervrije kauwgom het risico op tandbederf vermindert
Tandbederf of cariës is een aantasting van het glazuur rondom je tanden en kiezen. Tandbederf wordt veroorzaakt door bepaalde in ons speeksel levende bacteriën, die tijdens en na het eten een gedeelte van de koolhydraten uit de voeding omzetten in zuren. Samen met slijm en voedseldeeltjes vormen zij tandplaque, de voor iedereen wel bekende kleverige aanslag op je tanden. Het zuur in deze tandplak tast de mineralen van de glazuurlaag aan, waardoor uiteindelijk het tandbeen bloot komt te liggen en gaatjes ontstaan.
Suikervrije kauwgom kan op drie manieren bijdragen aan het verminderen van tandbederf:
- stimulatie van de speekselsecretie d.m.v. kauwen;
- neutralisatie van de zuren in de tandplaque;
- remineralisatie van beginnende cariës.
In hoeverre suikervrije kauwgom tandbederf kan voorkomen, is echter wel afhankelijk van een aantal factoren. Ten eerste natuurlijk de kauwgomsamenstelling. Ten tweede of (en hoe vaak) je je tanden poetst, en ten derde wanneer, hoe vaak en hoe lang je de kauwgom kauwt.
Het gezondheidseffect van de kauwgomsamenstelling
Kauwgom bestaat uit een basisgom, suiker of zoetstoffen en aroma’s. In suikervrije kauwgom is de suiker volledig vervangen door bepaalde natuurlijke zoetstoffen genaamd polyolen (oftewel suikeralcoholen), in de meeste gevallen door xylitol en/of sorbitol.
Xylitolkauwgoms (en andere xylitolbevattende producten zoals pastilles) spelen een rol bij de preventie en reductie van cariës (gaatjes). Sorbitol is minder effectief dan xylitol; sorbitol is een laag-cariogene zoetstof en niet zoals xylitol een niet-cariogene zoetstof.
De European Food Safety Authority (EFSA) stelt dat wat betreft suikervrije kauwgom gezoet met 100% xylitol voldoende bewijs bestaat dat geclaimd mag worden dat het ‘een bijdrage levert aan het voorkomen van tandplak, een risicofactor voor het ontstaan van cariës bij kinderen’ (EFSA, 2008). De enige in Nederland verkochte kauwgom gezoet met 100% xylitol, is Xylifresh. Deze kauwgom is verkrijgbaar bij diverse supermarkten en hier online bij Tandartsplein.
Daarnaast zijn er uit onderzoek aanwijzingen gekomen dat het gebruik van kauwgom met xylitol door jonge moeders (2 tot 3 keer per dag, vanaf drie maanden na de geboorte tot het kind twee jaar is) de kans dat zij de schadelijke bacterie Streptoccus mutans doorgeeft aan de baby vermindert, en op deze manier ook een bijdrage kan leveren aan het voorkomen van tandbederf bij jonge kinderen (Söderling et al., 2001; Nakai et al., 2010).
Verder draagt kauwgom zonder suiker in het algemeen volgens de EFSA bij tot de neutralisatie van plaquezuren, de vermindering van een droge mond en de instandhouding van de mineralisatie van de tanden. Kauwgom zonder suiker met carbamide (ureum) neutraliseert plaquezuren effectiever dan suikervrije kauwgom zonder carbamide (EFSA, 2009, 2011). Een in Nederland verkochte kauwgom met zowel xylitol (geen 100%!) en carbamide, is V6.
Naast de suikervrije kauwgoms zijn er ook nog de zogenaamde medicinale kauwgoms, die een chemische plaqueremmer (zoals chloorhexidine) of een kruidenextract bevatten. Deze stoffen kunnen zich in de kern, buitenlaag of in beide verwerkt zijn en 0,5% tot 30% van de kauwgomsamenstelling uitmaken. De stoffen die een positief effect hadden op tandplaque, zijn chloorhexedine, eucalyptus, acacia, funoran, pycnogenol en mastiek. De stoffen met een positief effect op tandvleesontsteking (gingivitis) waren magnolia, eucalyptus, chloorhexidine (Keukenmeester et al., 2014). In Nederland zijn deze medicinale kauwgoms (vooralsnog) niet verkrijgbaar.
Randvoorwaarden voor een optimale werking van suikervrije kauwgom
Suikervrije kauwgom werkt alléén als het gebruikt wordt ter aanvulling op het twee maal daags tanden poetsen. Kauwgom kauwen zonder te poetsen heeft nauwelijks een verzorgend effect!
Anderzijds is kauwgom kauwen naast het tandenpoetsen functioneler dan meer dan twee keer per dag je tanden poetsen, wat geen extra gezondheidsvoordeel voor je tanden oplevert.
Ter aanvulling op twee maal daags tandenpoetsen zorgt het vijf keer per dag tien minuten kauwen van suikervrije kauwgom binnen 20 minuten na de maaltijd voor een kleine maar significante afname in het tandplaque (Keukenmeester et al., 2013).
Inmiddels zijn er ook al wetenschappers en bedrijven bezig met het samenstellen van kauwgom met speciale probiotica die gunstig zuden moeten zijn voor de mondflora. Ik ben benieuwd!
Bronnenlijst
European Food Safety Authority (EFSA) (2011). Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to sugar-free chewing gum sweetened with xylitol and plaque acid neutralisation (ID 485), maintenance of tooth mineralisation (ID 486, 562, 1181), reduction of dental plaque (ID 485, 3085), and defence against pathogens in the middle ear (ID 561, 1180) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/20061. The EFSA Journal, 9(6), 2266.
European Food Safety Authority (EFSA) (2008). Xylitol chewing gum/pastilles and reduction of the risk of tooth decay – Scientific substantiation of a health claim related to xylitol chewing gum/pastilles and reduction the risk of tooth decay pursuant to Article 14 of Regulation (EC) No. 1924/20061. The EFSA Journal, 852, 1-15.
European Food Safety Authority (EFSA) (2009). Scientific Opinion on the substantiation of health-claimed related to sugar-free chewing gum and dental and oral health, including gum and tooth protection and strength (ID 1149), plaque acid neutralisation (ID 1150), maintenance of tooth mineralisation (ID 1151), reduction of oral dryness (ID 1240), and maintenance of the normal body weight (ID 1152) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/20061. The EFSA Journal, 7(9); 1271.
Keukenmeester, R. S., Slot, D. E., Putt, M. S., & Weijden, G. A. (2013). The effect of sugar‐free chewing gum on plaque and clinical parameters of gingival inflammation: a systematic review. International journal of dental hygiene, 11(1), 2-14.
Keukenmeester, R. S., Slot, D. E., Putt, M. S., & Weijden, G. A. (2014). The effect of medicated, sugar‐free chewing gum on plaque and clinical parameters of gingival inflammation: a systematic review. International journal of dental hygiene, 12(1), 2-16.
Mickenautsch, S., Leal, S. C., Yengopal, V., Bezerra, A. C., & Cruvinel, V. (2007). Sugar-free chewing gum and dental caries: a systematic review. Journal of Applied Oral Science, 15(2), 83-88.
Nakai, Y., Shinga-Ishihara, C., Kaji, M., Moriya, K., Murakami-Yamanaka, K., & Takimura, M. (2010). Xylitol gum and maternal transmission of mutans streptococci. Journal of dental research, 89(1), 56-60.
Söderling, E., Isokangas, P., Pienihäkkinen, K., & Tenovuo, J. (2000). Influence of maternal xylitol consumption on acquisition of mutans streptococci by infants. Journal of Dental Research, 79(3), 882-887.
Söderling, E., Isokangas, P., Pienihäkkinen, K., Tenovuo, J., & Alanen, P. (2001). Influence of Maternal Xylitol Consumption on Mother–Child Transmission of Mutans Streptococci: 6–Year Follow–Up. Caries research, 35(3), 173-177.
Review mijn reviews