Olijfolie is de olie die gewonnen wordt door persing van olijven. De mensheid gebruikt olijfolie al duizenden jaren voor uiteenlopende doeleinden, zoals huidverzorging, parfum, medicijn, lampenolie en natuurlijk als voedingsmiddel (Clodoveo et al., 2014).
Afhankelijk van o.a. de zuiverheid van de olijfolie, worden er verschillende categorieën onderscheiden. Tussen de categorieën olijfolie bestaat een groot verschil in kwaliteit.
De olijfolie met de beste kwaliteit, is extra vierge olijfolie (EVOO), die ook wel ‘extra virgin’ of ‘extra virgine’ olijfolie genoemd wordt en letterlijk ‘maagdelijke’ olijfolie betekent. Extra vierge olijfolie wordt gewonnen middels mechanische koude persing en heeft een maximaal gehalte aan vrije vetzuren van 0,8%. Een olijfolie die voor meer dan 3,3% uit vrije vetzuren bestaat, is al niet langer meer geschikt voor consumptie.
Het complete overzicht van de verschillende categorieën olijfolie, staat beschreven in de Verordening (EEG) Nr. 2568/91 van de Commissie van 11 juli 1991 inzake de kenmerken van olijfoliën en oliën uit afvallen van olijven en de desbetreffende analysemethoden. |
Extra vierge olijfolie is te koop in elke supermarkt – althans, volgens de verpakking.
Problematisch is echter, dat de kwaliteit van extra vierge olijfolie helaas niet zomaar van het etiket af te lezen is. Er zijn maar weinig voedingsmiddelen waarmee zoveel gesjoemeld wordt als met olijfolie. Olijfolie is namelijk erg fraudegevoelig: het is kostbaarder dan andere plantaardige oliën, maar is duur om te produceren en zeer gemakkelijk om na te bootsen (Errico, 2012).
Gerelateerd: Hoe gezond is olijfolie?
Het Spaanse olijfolieschandaal
In 1981 brak er in Spanje het giftige-oliesyndroom uit, een musculoskeletale ziekte waaraan meer dan 1.000 mensen overleden en 25.000 mensen ernstig letsel opliepen. De Spaanse overheid stelde dat deze ziekte veroorzaakt werd door de consumptie van voor industriële doeleinden te gebruiken koolzaadolie, die verkocht werd als ‘olijfolie’ door een aantal straatverkopers. Andere onderzoekers nauw betrokken bij dit schandaal, menen echter dat de ziekte veroorzaakt werd door een overdadige hoeveelheid pesticiden op tomaten (Woffinden, 2001).
Il Test en de geverfde olijven
In 2015 werden zeven van de in Italië meest bekende olijfolieproducenten (waaronder Bertolli en Primadonna) onderzocht op verdenking van het verkopen van inferieure olijfolie als extra vierge olijfolie. Dit gebeurde naar aanleiding van een test uitgevoerd door de Italiaanse consumentenbond ‘Il Test’, dat de inhoud van 20 flessen extra vierge olijfolie analyseerde en erachter kwam dat 9 hiervan gewoon vierge olijfolie bevatten (Granitto, 2015).
Enkele maanden daarna nam de Italiaanse politie ook nog eens 85.000 ton aan vervalste olijven in beslag. Het betrof oude olijven die hun kleur allang waren verloren, en met kopersulfaat geverfd waren zodat ze weer als ‘vers’ verkocht konden worden.
Van olijfolie tot lampenolie
Afgelopen jaar deed onze eigen Consumentenbond onderzoek naar de kwaliteit van 39 soorten extra vierge olijfolie verkrijgbaar in Nederlandse supermarkten. Hieruit bleek dat 31% niet aan de geclaimde ‘extra vierge’ kwaliteit voldeed.
Aldi’s biologische olijfolie van Mama Nature was zelfs van dermate slecht, dat het eigenlijk alleen nog geschikt was als lampenolie – en niet voor consumptie.
Andere soorten olijfolie die niet voldeden aan de criteria voor extra vierge, zijn:
- Aceite Periana – Aceite verdial periana – aceite de oliva virgen extra
- Bio+ – Olijfolie extra vierge
- Carbonell – Extra virgen / extra olijfolie van de eerste persing
- Goldsun – Olijfolie extra vierge
- Jumbo – Extra Vierge Olijfolie
- Markant – Olijfolie extra vierge
- Oilio – Extra Virgin Olive Oil
- Oké – Olijfolie extra vierge
- Plus – Extra Vierge Olijfolie
- Santagata – Olio Extra vergine di olivia Classic
- Tenuta Orto – Olio di oliva extra vergin
Tips voor het kiezen van een goede olijfolie
Aan een echte extra vierge olijfolie hangt een prijskaartje. Koop je een variant die slechts een paar euro’s kost, dan hoef je van de kwaliteit niet veel te verwachten. Per liter zul je er toch minimaal tussen de 5 à 6 euro voor betalen.
Eoghan Daly van het Britse Institute of Food Safety Integrity and Protection, raadt aan om je extra vierge olijfolie niet te kopen bij kleine, lokale winkeltjes, maar bij de supermarkt. Dit omdat supermarkten olijfolie inkopen in grote volumes die volgens hem minder gemakkelijk te vervalsen zijn (Bawden, 2015).
Lijkt mij dat dit niet helemaal opgaat, aangezien de door de Nederlandse en Italiaanse Consumentenbond geteste olijfoliën vooral de veel verkochte, bekende merken bevatten.
Hieronder in ieder geval een overzicht van de extra vierge olijfoliën die onlangs door de Consumentenbond getest zijn en bij welke géén afwijkingen geconstateerd werden.
Van de hierboven beschreven extra vierge olijfoliën, was de GranFruttato Extra Vierge Olijfolie van Monini de winnaar van de kleine extra vergine olijfolie-test die vorig jaar werd uitgevoerd in het tv-programma Kassa.
Deze olijfolie kwam overigens ook goed uit de test uitgevoerd door de Italiaanse Consumentenbond (Longo, 2015)! De GranFruttato kost €5,29 per fles van 500 ml (€10,58 per liter) en is o.a. verkrijgbaar bij Albert Heijn, Jan Linders en Plus.
Tips om de kwaliteit van olijfolie te behouden
Net zoals veel andere plantaardige oliën, wordt ook olijfolie ‘ranzig’ wanneer het wordt blootgesteld aan licht, lucht of warmte. Van belang voor elke soort olijfolie, is dus een verpakking die zo weinig mogelijk lucht en licht binnenlaat (zoals donker glas), en een bewaarplaats heeft die koel en donker is (Stefanoudaki et al., 2010).
Extra vierge olijfolie is langer houdbaar dan olijfolie van mindere kwaliteit, waarschijnlijk omdat het vanwege het hogere aantal polyfenolen en tocoferolen (vitamine E) een hogere antioxidatieve werking heeft (Silva et al., 2010).
Verschillende kooktechnieken tezamen met variabelen als tijd, temperatuur en voedsel- hoeveelheid, hebben ieder een eigen effect op de samenstelling van de gebruikte olijfolie. Met extra vierge olijfolie kun je prima voedsel bereiden. Een gemiddelde baktemperatuur van 180-190 °C zorgt er niet voor dat er schadelijke stoffen ontstaan – sterker nog, extra vierge olijfolie oxideert minder snel dan andere plantaardige oliën, waaronder rijstolie en zonnebloemolie. De gezonde voedingsstoffen die deze olijfolie bevat (de polyfenolen en vitamine E), zullen hierdoor echter wel in rap tempo afgebroken worden. Je zult dus het meeste baat hebben bij de gezonde voedingsstoffen in extra vierge olijfolie, wanneer je deze koud gebruikt (Santos et al., 2013).
Bronnenlijst
Clodoveo, M. L., Camposeo, S., De Gennaro, B., Pascuzzi, S., & Roselli, L. (2014). In the ancient world, virgin olive oil was called “liquid gold” by Homer and “the great healer” by Hippocrates. Why has this mythic image been forgotten?. Food Research International, 62, 1062-1068.
Consumentenbond (2016). Gesjoemel met eten (pp. 50-52). Consumentengids oktober 2016.
Consumentenbond (2016). Rapport voedselfraude olijfolie.
Errico, S. (2012). Olive Oil’s Dark Side. The New Yorker. February 7 2012.
Granitto, Y. (2015). Italian Prosecutor Accuses Seven Brands of Fraud. Olive Oil Times.
Longo, V. (2015). Frode dell’olio, ma c’è anche una lista di “buoni”: ecco quali sono. Secolo d’Italia.
Santos, C. S., Cruz, R., Cunha, S. C., & Casal, S. (2013). Effect of cooking on olive oil quality attributes. Food research international, 54(2), 2016-2024.
Silva, L., Pinto, J., Carrola, J., & Paiva-Martins, F. (2010). Oxidative stability of olive oil after food processing and comparison with other vegetable oils. Food Chemistry, 121(4), 1177-1187.
Stefanoudaki, E., Williams, M., & Harwood, J. (2010). Changes in virgin olive oil characteristics during different storage conditions. European Journal of Lipid Science and Technology, 112(8), 906-914.
Woffinden, B. (2001). Cover-Up. The Guardian.
Hallo
Waarom staat hier Aman prana 100% Extra Virgin olijf olie niet bij?