Vet haar voorkomen en bestrijden

Vet haar is een veelvoorkomend cosmetisch probleem, waardoor veel mensen op zoek zijn naar manieren waarmee de vetheid van het haar verminderd kan worden. En dan gaat het natuurlijk niet om een tijdelijke vermindering (want dat kan worden opgelost door een simpele wasbeurt), maar een blijvende vermindering.

Wat veroorzaakt vet haar? Hoe kun je vet haar voorkomen? Welke shampoo kun je het beste gebruiken om vet haar te verminderen? En hoe kun je vet haar het beste bestrijden?

Het zijn veelgestelde vragen van consumenten die kampen met vet haar. En hoewel er wel degelijk een aantal studies gedaan zijn naar methoden om de vettigheid van het haar te kunnen meten, zijn onderzoeken naar methoden om de vettigheid van het haar daadwerkelijk te kunnen verminderen, amper te vinden. Dit concludeerden Kligman en collega’s in 1981 al, en het spijt mij om te moeten zeggen dat er sindsdien niet veel veranderd is. Publicaties met als onderwerp ‘de vetheid van het hoofdhaar’, zijn al behoorlijk gedateerd.

Dit artikel is een combinatie van wat er qua wetenschappelijk onderzoek over vet haar te vinden is, gecombineerd met 7 praktische tips die hier automatisch uit voortvloeien en je kunnen helpen je haar minder snel vet te laten worden. En die mij hebben geholpen om in een jaar tijd van om de dag mijn haar wassen mijn haar slechts één keer per week te hoeven wassen.

Je haar is vet

Waarom je haar vet wordt
Elke haar op je lichaam groeit uit een haarzakje (follikel) dat verbonden is met een talgkliertje. Doordat het haar groeit, komt de vettige talg (sebum) aan de oppervlakte van de huid terecht. De hoofdhuid is in die zin uniek, dat het een hoge dichtheid aan haarzakjes bevat en een hoge talgproductie heeft. Talg die geproduceerd wordt op de hoofdhuid dient met name ter bescherming van het haar: het houdt het haar soepel, glanzend, veerkrachtig en waterbestendig (minder poreus) (Robbins, 2012). Daarnaast speelt talg een belangrijke rol in de beschermende barrièrefunctie van je hoofdhuid en huidproblemen die hiermee samenhangen, zoals seborroïsch eczeem en roos (Ro & Dawson, 2005).

De talg die wordt geproduceerd door de menselijk huid is een complex mengsel van ceramiden, triglyceriden, vetzuren, was-esters, sterol esters, cholesterol, en squaleen (Ro & Dawson, 2005; Picardo et al., 2009). De exacte samenstelling varieert per persoon en lijkt samen te hangen met genen, leeftijd, geslacht en leefstijl (Llewellyn et al., 1967; Cotterill et al., 1972; Downing et al., 1972; Green et al., 1984).

Factoren die invloed hebben op de snelheid waarmee je haar vet wordt, zijn o.a. je genen, hormoonspiegel, leeftijd, geslacht, haarstructuur, haardracht, haarverzorging, temperatuur en voedingspatroon.

De invloed van je genen, hormonen, leeftijd en geslacht op de hoeveelheid vet die je hoofdhuid afscheidt
Onderzoek naar het verschil in talgproductie tussen identieke en niet-identieke tweelingen toont aan, dat de mate van talgafscheiding deels genetisch bepaald is (Walton et al., 1988).

Androgenen stimuleren de aanmaak van talg, terwijl oestrogenen de aanmaak juist afremmen. Voor de stimulatie is echter slechts een kleine hoeveelheid androgenen nodig, terwijl er veel oestrogenen nodig zijn om de aanmaak af te remmen (Strauss et al., 1962; Pochi & Strauss, 1974). Bij vrouwen varieert de talgproductie afhankelijk van de fase in hun menstruatiecyclus, waarbij deze het laagst is op het moment dat het oestrogeenniveau zijn piek behaald. (Burton et al., 1972). Pilgebruik ter anticonceptie waarin met name oestrogenen worden gebruikt, kan de talgafscheiding verminderen (Pye et al., 1977). In de periode na een zwangerschap is de talgafscheiding vaak lager dan normaal (Burton et al., 1970).

De talgafscheiding neemt toe gedurende de puberteit, blijft redelijk stabiel tot en met 30 à 35 jaar, en neemt daarna af. Deze talgproductie neemt bij vrouwen per decennia sneller af dan bij mannen, met name na de menopauze. In de meest actieve fase van de talgproductie (tussen de 15 en 35 jaar) is de talgproductie bij mannen hoger dan bij vrouwen (Cotterill et al., 1973a, 1973b; Jacobsen et al., 1985; Ro & Dawson, 2005).

Tip 1 – Pas tijdig je haarverzorgingsroutine aan
Realiseer je dat de hoeveelheid talg die je hoofdhuid aanmaakt, veroorzaakt wordt door factoren die amper te beïnvloeden zijn. Wees je er ook van bewust dat veranderingen in hormoonspiegels veroorzaakt door de puberteit, pilgebruik, zwangerschap of menopauze ervoor kunnen zorgen dat de talgproductie van je hoofdhuid ineens verandert. Hou er dus rekening mee dat je je haarverzorgingsroutine hier voor het beste resultaat waarschijnlijk op zult aan moeten passen.

De invloed van je haarstructuur, haardracht en haarverzorging op de snelheid waarmee je haar vet verzameld
Het talg dat je ziet verschijnen op de haaraanzet, is niet zozeer afkomstig uit de talgklier verbonden aan het eigen haarzakje. Hoofdhaar groeit immers maar 0,35 millimeter per dag, terwijl schoongemaakte haren slechts enkele dagen nodig hebben om weer vettig te worden. Het talg in het haar is voornamelijk afkomstig uit de omringende haarzakjes, die op het haar belanden wanneer zij in contact komen met de hoofdhuid en andere haren.

Hoewel je genen, hormonen, leeftijd en geslacht bepalend zijn voor de mate waarin je hoofdhuid talg afscheidt, is het de mate van contact tussen het haar en hoofdhuid die sterk bepalend is voor de snelheid waarmee je haar opnieuw talg verzamelt. De mate van contact tussen het haar en de hoofdhuid is afhankelijk van drie factoren: je haarstructuur, haardracht en haarverzorging (Burton, 1972; Eberhardt, 1976; Breuer, 1981; Draelos, 2000).

Haarstructuur
De haarstructuur verschilt per persoon en kan sluik, krullend, kroezig of wollig zijn. Dun en sluik haar ligt veel dichter tegen de hoofdhuid aan dan krullend haar, en de structuur van dit haar zorgt ervoor dat het talg zich veel gemakkelijker langs de haarschacht kan verspreiden. Hoe steiler je haar, des te sneller het vet zal worden.

Haardracht
Mensen die hun haar kort dragen, hebben over het algemeen minder snel last van vet haar dan mensen die lang haar hebben. Kort haar groeit namelijk meer op een afstand van de hoofdhuid dan lang haar, dat over het algemeen zwaarder is waardoor de haaraanzet sneller tegen de hoofdhuid aan wordt gedrukt. Dit is ook de reden waarom het dragen van een hoed of een helm je haar sneller vettig maakt.

Haarverzorging
Contact tussen haar en hoofdhuid wordt met name gemaakt op mechanische wijze, bijvoorbeeld door met je handen door je haar te strijken, je haar te borstelen en stylen of je hoofd heen en weer te bewegen tegen een kussen. Hoewel dergelijke handelingen er ook voor zorgen dat een deel van het talg uit het haar verdwijnt, wordt hierdoor meer talg aangemaakt dan dat het haar kwijtraakt.

Tip 2 – Manipuleer je haar zo min mogelijk
Om ervoor te zorgen dat je haar minder snel vet wordt, is het van belang dat het contact tussen haar en hoofdhuid beperkt blijft. Dus haal gedurende de dag zo min mogelijk je handen door je haar, beperk het stylen van je haar tot een minimum en zorg ervoor dat je haar zo weinig mogelijk langs je hoofdhuid kan bewegen. Dit kun je op zeer simpele wijze bereiken door je haar op te steken.

Tip 3 – Bescherm je haar tegen nachtelijk gewoel
We brengen zo’n derde deel van ons leven in bed door, en woelen vaak wat af. Het loont dus zeker de moeite om je haar goed de nachten door te laten komen. Hiervoor zijn  in ieder geval twee manieren beschikbaar.

Bindt je haar vast op de bovenkant van je hoofd met behulp van een zacht elastiekje dat je haar niet beschadigd en bij voorkeur geen rare knikken in je haar maakt, zoals de cable elastics van Zenner.

Zijde heeft een ‘polijstende’ werking op zowel huid als haar (zie hier). Hierdoor leidt slapen op een zijden kussensloop tot minder huidirritatie, minder haarbeschadiging en een lagere talgproductie dan slapen op een kussensloop van een ander materiaal (zoals katoen, polyester of satijn).

Tip 4 – Voorkom dat kwijtgeraakte talg terug in je haar belandt
Probeer de spullen waar je haar en hoofdhuid regelmatig mee in contact te komen zoveel mogelijk vetvrij te houden. Dus was regelmatig je borstel of kam en verschoon tijdig je kussensloop.

Greasy-HairDe invloed die het wassen van je haar en het soort shampoo dat je hierbij gebruikt heeft op de vetheid van je haren, is behoorlijk complex en lijkt geen eenduidig antwoord te hebben. In sommige artikelen over vet haar wordt gesteld dat hoe vaker je je haar wast, des te sneller het weer vet wordt. In andere artikelen krijg je te lezen dat dit slechts een fabeltje is. Het beste antwoord dat ik je kan geven, is dat men het eigenlijk niet weet: onderzoeksresultaten zijn tegenstrijdig.

Burton (1972) en Eberhardt (1976) vonden bewijs dat de snelheid van de talgproductie deels gereguleerd wordt door de oppervlaktespanning van het talg: de spanning die heerst aan het oppervlak van een vloeistof (waaronder talg). Zij stellen dat het haar talg blijft oppikken totdat het verzadigd is, waarop de oppervlaktespanning stijgt tot het punt dat de talgafscheiding gestopt wordt. Shaw (1979) vond een dergelijk mechanisme echter niet.

Onderzoek naar het effect van warmte op talgafscheiding geeft echter wel ondersteuning voor de theorie van oppervlaktespanning. Warmte verhoogt namelijk de viscositeit van het talg, dat vloeibaarder wordt en hierdoor een lagere oppervlaktespanning krijgt. Ook wordt de talgproductie zelf verhoogd, wellicht vanwege de lagere oppervlaktespanning. Warmte zorgt er dus voor dat talg in grotere hoeveelheden en met meer gemak door het haar kan worden verspreid. Dit principe gaat zowel op voor warmte afkomstig van een hoge luchttemperatuur (wat vaak seizoensgebonden is) als een hoge huidtemperatuur (Cunliffe et al., 1970; Piérard-Franchimont et al., 1990).

Tip 5 – Bouw je haarwasroutine langzaam af
Persoonlijk vind ik het bewijs dat je haar sneller vet wordt door vaker je haar te wassen net wat overtuigender dan het tegenbewijs. Daarnaast is het wassen van je haar altijd een behoorlijke belasting voor je haar en een belangrijke oorzaak van haarbeschadiging.

Het antwoord op de vraag ‘Hoe vaak kun je je haar het beste wassen?’ is hierdoor zowel zeer algemeen als zeer persoonsgebonden, namelijk: zo min mogelijk. Pas als je haar zichtbaar vet of vies is of als je last hebt van een jeukende hoofdhuid, is het tijd voor een wasbeurt. Niet omdat het nou eenmaal ‘wasdag’ is.

De overige tips in dit artikel zullen waarschijnlijk al een bijdrage leveren aan het minder snel vet worden van je haar, zodat je het minder vaak hoeft te wassen. Gouden tip is echter het volgende: stel een echte wasbeurt 1 à 2 dagen uit door je haar schoon te maken met droogshampoo. Droogshampoo bevat talkpoeder en zetmeel, die het vet uit het haar opnemen en vervolgens uit haar geborsteld kunnen worden. Het masseren van droogshampoo in de haaraanzet geeft gelijk een volumeboost aan je haar!

Shampoos variëren erg in de hoeveelheid vet en welke specifieke vetten zij in staat zijn om van haar en hoofdhuid te verwijderen. Dit is met name afhankelijk van de feitelijke wasactieve stoffen die een shampoo bevat. Krachtige, anionische reinigers zijn effectiever in het verwijderen van talg dan de mildere, niet-ionische reinigers (Maes et al., 1979; Shaw, 1979; Knott et al., 1983; Clarke et al., 1989).

Hierdoor lijkt het wellicht het beste om een shampoo te gebruiken die zoveel mogelijk krachtige reinigers bevat, maar zoals altijd is er ook een andere kant aan dit verhaal. Haar dat (vrijwel) geen vet meer bevat wordt namelijk grauw, ruw, droog, statisch en lastig in model te brengen. Ook zijn shampoos die krachtige reinigers bevatten agressiever voor haar en huid zelf, waardoor ze sneller het haar beschadigen en de hoofdhuid irriteren dan mildere shampoos (Markland, 1988).

Tip 6 – Ga in de basis voor een milde shampoo (en vul dit indien nodig aan)
De hoeveelheid vet die een shampoo uit je haar kan verwijderen, moet wel in verhouding staan tot de hoeveelheid schade die haar en hoofdhuid ervan ondervinden. Zo niet, dan ben je wellicht tijdelijk van je vette haar af, maar heb je in ruil daarvoor een bos droog en broos haar.

Zelfs als je vet haar hebt, is het verstandig om als basisreiniger te kiezen voor een milde, sulfaatvrije shampoo, mits deze natuurlijk geen oliën bevat. Sporadisch zou je dan een meer agressief reinigende shampoo voor vet haar kunnen gebruiken, wanneer je merkt dat de milde shampoo niet afdoende werkt. Nog beter is het om in dit geval te dubbelwassen met de milde shampoo, wat inhoudt dat je je haaraanzet twee keer wast in dezelfde wasbeurt (je hoofdhuid 1 minuut inmasseren met shampoo, shampoo uitspoelen, vervolgens nogmaals je hoofdhuid 1 minuut wassen met shampoo en daarna grondig uitspoelen).

Daarnaast zou je je haar en hoofdhuid ook op een milde manier kunnen ontvetten door deze eens in de zoveel tijd in te smeren met een goed kleimasker. Klei heeft namelijk een sterk absorberend vermogen, waardoor het tijdens het opdrogen en hard worden zowel talg, bacteriën als ander vuil aan de huid onttrekt (zie hier).

Tip 7 – Conditioners zijn óók geschikt voor vet haar
Conditioners zorgen ervoor dat beschadigde haarplekken tijdelijk worden afgedicht. Niet alleen maakt dit het haar glanzender en minder droog, het zorgt er tevens voor dat het beter beschermt is, haren makkelijker langs elkaar kunnen glijden, beter doorkambaar zijn, minder snel in de klit raken en minder statisch zijn. Dit zijn allemaal factoren die ervoor zorgen dat het haar minder gemanipuleerd hoeft te worden. Daarbij wassen mensen met vet haar vaker hun haren, waardoor het gebruik van een conditioner zeker geen overbodige luxe is.

Het cosmetische effect van een conditioner kan echter alleen worden bereikt wanneer het op de juiste manier wordt aangebracht: alleen een klein beetje op de haaruiteinden (met name de haarpunten) en in geen geval op de hoofdhuid. Conditioners vormen immers een dun laagje om het haar, dat het haar verzwaart naarmate grotere delen van het haar ermee bedekt zijn, en wat ertoe leidt dat het haar meer contact maakt met de hoofdhuid en andere haren. Om dezelfde reden moet een conditioner na gebruik goed worden afgespoeld en er bij de volgende wasbeurt weer worden uitgewassen.

Tot slot: een mogelijke invloed van het voedingspatroon op de talgproductie
Er zijn aanwijzingen dat de talgproductie versterkt kan worden door een verhoogde consumptie van vetten of koolhydraten (Llewellyn, 1967). Daarnaast lijkt de hoeveelheid koolhydraten in het voedingspatroon ook invloed te hebben op de samenstelling van het talg (Macdonald, 1964, 1967). Ook calorierestrictie leidt tot een veranderde talgsamenstelling, en bovendien tot een sterk verminderde talgafscheiding (Pochi et al., 1970; Downing et al., 1972).


Bronnenlijst

Breuer, M.M. (1981). Cleaning of hair. J. Soc. Cosmet. Chem., 32, 437-458.

Burton, J. L., Cunliffe, W. J., Millar, D. G., & Shuster, S. (1970). Effect of pregnancy on sebum excretion. BMJ, 2(5712), 769-771.

Burton, J. L. (1972). Factors affecting the rate of sebum excretion in man. J. Soc. Cosm. Chem, 23, 241-258.

Burton, J. L., Cartlidge, M., & Shuster, S. (1972). Variations in sebum excretion during the menstrual cycle. Acta dermato-venereologica, 53(2), 81-84.

Clarke, J., Robbins, C., & Schroff, B. (1989). Selective removal of sebum components from hair by surfactants. J Soc Cosmet Chem, 40, 309-320.

Cotterill, J. A., Cunliffe, W. J., & Williamson, B. (1972a). Variation in skin surface lipid composition and sebum excretion rate with time. Acta dermato-venereologica, 53(4), 271-274.

Cotterill, J. A., Cunliffe, W. J., Williamson, B., & Bulusu, L. (1972b). Age and sex variation in skin surface lipid composition and sebum excretion rate. British Journal of Dermatology, 87(4), 333-340.

Cunliffe, W. J., Burton, J. L., & Shuster, S. (1970). The effect of local temperature variations on the sebum excretion rate. British Journal of Dermatology, 83(6), 650-654.

Downing, D. T., Strauss, J. S., & Pochi, P. E. (1972). Changes in skin surface lipid composition induced by severe caloric restriction in man. The American journal of clinical nutrition, 25(4), 365-367.

Eberhardt, H. (1976). Recoating of human hair by sebum. J Soc Cosmet Chem, 27, 235-239.

Draelos, Z. D. (2000). The biology of hair care. Dermatologic clinics, 18(4), 651-658.

Green, S. C., Stewart, M. E., & Downing, D. T. (1984). Variation in sebum fatty acid composition among adult humans. Journal of investigative dermatology, 83(2), 114-117.

Jacobsen, E., Billings, J. K., Frantz, R. A., Kinney, C. K., Stewart, M. E., & Downing, D. T. (1985). Age-related changes in sebaceous wax ester secretion rates in men and women. Journal of investigative dermatology, 85(5).

Kligman, A. M., McGinley, K. J., & Leyden, J. J. (1981). Studies on the effect of shampoos on scalp lipids and bacteria. In Hair Research (pp. 592-606). Springer Berlin Heidelberg.

Knott, C. A., Daykin, K., & Ryan, J. (1983). In vivo procedures for assessment of hair greasiness. International journal of cosmetic science, 5(3), 77-84.

Llewellyn, A. (1967). Variations in the composition of skin surface lipid associated with dietary carbohydrates. Proc Nutr Soc; 26:11.

MacDonald, I. (1964). Changes in the fatty acid composition of sebum associated with high carbohydrate diets. Nature, 203, 1067-1068.

MacDonald, I. (1967). Dietary carbohydrates and skin lipids. The British journal of dermatology, 79(2), 119.

Maes, D., Leduc, M., Nadvornik, I. M., Reinstein, J. A., Turek, B. A., & Vieu, M. (1979). Some aspects of hair regreasing. International journal of cosmetic science, 1(3), 169-176.

Markland, W.R. (1988). Shampoos (pp. 1283-1312).  In: de Navarre MG, ed. The chemistry and manufacture of cosmetics, Vol IV, 2nd edn. Wheaton IL: Allured Publishing Corporation.

Picardo, M., Ottaviani, M., Camera, E., & Mastrofrancesco, A. (2009). Sebaceous gland lipids. Dermato-endocrinology, 1(2), 68-71.

Piérard-Franchimont, C., Piérard, G. E., & Kligman, A. (1990). Seasonal modulation of sebum excretion. Dermatology, 181(1), 21-22.

Pochi, P. E., Downing, D. T., & Strauss, J. S. (1970). Sebaceous gland response in man to prolonged total caloric deprivation. Journal of Investigative Dermatology, 55(5), 303-309.

Pochi, P. E., & Strauss, J. S. (1974). Endocrinologic Control to the Development and Activity of the Human Sebaceous Gland. Journal of Investigative Dermatology, 62(3), 191-201.

Pye, R. J., Meyrick, G., Pye, M. J., & Burton, J. L. (1977). Effect of oral contraceptives on sebum excretion rate. Br Med J, 2(6102), 1581-1582.

Ro, B. I. & Dawson, T. L. (2005). The role of sebaceous gland activity and scalp microfloral metabolism in the etiology of seborrheic dermatitis and dandruff. In Journal of Investigative Dermatology Symposium Proceedings (Vol. 10, No. 3, pp. 194-197). Elsevier.

Shaw, D. A. (1979). Hair lipid and surfactants. Extraction of lipid by surfactants and lack of effect of shampooing on rate of re‐fatting of hair. International journal of cosmetic science, 1(6), 317-328.

Strauss, J. S., Kligman, A. M., & Pochi, P. E. (1962). The Effect of Androgens and Estrogens on Human Sebaceous Glands. Journal of Investigative Dermatology, 39(2), 139-155.

Walton, S., Wyatt, E. H., & Cunliffe, W. J. (1988). Genetic control of sebum excretion and acne – a twin study. British Journal of Dermatology, 118(3), 393-396.

Deel dit via:
Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geplaatst in Huid & Haar Getagd met , ,
Een reactie op “Vet haar voorkomen en bestrijden
  1. Ivonne schreef:

    Een goed gedocumenteerd artikel over de behandeling van vet haar. Volgens mij is de aanpak heel persoonlijk. Ik ben radicaal van gewone shampoo afgestapt. Ik wissel behandeling met kleurloze henna af met behandeling met ghassoul. Ik ben zo wel veroordeeld tot het bewerkelijke papjes maken, aanbrengen, laten inwerken, etc. Het resultaat is gezond haar, dat glanst, stevig is en lekker ruikt.

Review mijn reviews

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

*