Hoe vaak heb jij wel niet iemand horen zeggen dat chocolade haar puistjes geeft? Of dat varkensvlees bij hem altijd tot pukkels leidt? Er bestaan een hoop ideeën over het verband tussen voeding en acne, waarbij mythe en realiteit vaak door elkaar lopen.
Waarschijnlijk zal dit de komende jaren ook wel niet veranderen: het verband tussen acne en voeding is een hot topic waar duizenden boeken en artikelen over geschreven zijn. Ik ben zelfs een keer een boek tegengekomen waarin beweerd werd dat je acne zou kunnen oplossen door simpelweg anders te gaan eten, met als ‘oplossing’ een wel héél eenzijdig voedingspatroon. En elke charismatische gezondheidsgoeroe geeft natuurlijk weer zijn eigen voedingsadviezen.
In dit artikel geef ik je een overzicht van wat vanuit de wetenschap begin 2015 bekend is over voeding en acne!
Acne, chocolade en het Westerse voedingspatroon
De invloed van voeding op het ontstaan of verergeren van acne is vooralsnog onduidelijk. Dit komt voornamelijk vanwege een gebrek aan kwalitatief goed onderzoek naar een dergelijk verband (Magin et al., 2005; Davidovici & Wolf, 2010). Zo is er geen onomstotelijk wetenschappelijk bewijs wat betreft een verband tussen een specifiek voedingsmiddel en het ontstaan of verergeren van acne.
Dit geldt ook voor acne en chocolade, dat in 1969 voor het eerst onderzocht is door Fulton en collega’s. Dit onderzoek was echter niet goed opgezet, werd bovendien gesponsord door de chocolade-industrie en heeft hierdoor veel kritiek gekregen (Mackie & Mackie, 1974; Goh et al., 2011). Caperton en collega’s hebben in 2014 hun dubbelblinde en placebo-gecontroleerde studie gepubliceerd naar de invloed van chocoladeconsumptie bij mannen met een geschiedenis van acne vulgaris, en vonden wél een verband tussen chocoladeconsumptie en verergering van acne. Meer onderzoek zal nodig zijn om er achter te komen of chocolade (of een ander voedingsmiddel) acne kan verergeren.
Het is echter wél zeer onwaarschijnlijk dat het sporadisch eten van bepaalde voedingsmiddelen tot een ‘acne-uitbarsting’ leidt. De meeste patiënten beweren namelijk gelijk de volgende dag of enkele dagen na het eten van het ‘verboden’ voedsel dat ze er pukkels van gekregen hebben. Dit is vrijwel onmogelijk, simpelweg omdat het een aantal weken duurt voordat uit de talgklieren van de huid acnelaesies ontstaan. Veel waarschijnlijker is, dat je hormonen opspelen (bijvoorbeeld vanwege het moment in je menstruatiecyclus), wat samengaat met trek in vettige voeding zoals chocolade én ook het moment is dat de acne vaak verergert.
Wel worden er steeds meer onderzoeken gepubliceerd die wijzen op een verband tussen het Westerse voedingspatroon en acne. Hierbij gaat het met name om de consumptie van voeding met een hoge glycemische lading (veel koolhydraten) en, hoewel het bewijs hiervoor minder sterk is, de consumptie van zuivelproducten (Bowe et al., 2010; Burris et al., 2013; Cao et al., 2015; Cordain et al., 2002; Smith et al., 2007; Spencer et al., 2009).
Voedingsmiddelen die door patiënten vaak gekoppeld worden aan verergering van acne, zoals chocolade, melkproducten en varkensvlees, maken een flink onderdeel uit van het Westerse voedingspatroon. Dus hoewel een keer een portie chocolade eten waarschijnlijk niet tot meer pukkels leidt (zeker niet binnen een of enkele dagen), speelt het veelvuldig consumeren van dergelijke voedingsmiddelen wellicht wel een rol bij verergering van acne. Ook hiervoor geldt wederom dat toekomstig onderzoek dit uit zal moeten wijzen!
Het verband tussen bepaalde voedingsstoffen en acne
Het menselijk lichaam heeft een scala aan verschillende voedingsmiddelen nodig om goed te kunnen functioneren. Toch zijn er specifieke vitamines en mineralen die nét wat belangrijker zijn voor specifieke lichaamsdelen dan voor anderen. Zo is vitamine A essentieel voor je een goed gezichtsvermogen, is jodium cruciaal voor de schildklierwerking, en is vitamine K is onmisbaar voor een goede bloedstolling.
Vitamines die cruciaal zijn voor de huid, zijn vitamine A (retinol), vitamine B3 (niacinamide), vitamine C (ascorbic acid) en vitamine E (tocopherol). Vitamine A (retinol) speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling en differentiatie van de huidcellen, en een tekort aan vitamine A kan leiden tot een droge en schilferige huid. Vitamine B3 (niacinamide) verbetert de conditie van de huid op zeer veel verschillende manieren, en heeft hierdoor een sterk huidegaliserend vermogen (Gehring, 2004). Vitamine C (ascorbic acid) zorgt voor de aanmaak van collageen, en speelt een belangrijke rol bij wondgenezing (Robertson & Schwartz, 1953). Vitamine E (tocopherol) is de van nature meest voorkomende vitamine in de huid, die via talgafscheiding de bovenste lagen van de gezichtshuid bereikt en daar bescherming biedt tegen schadelijke invloeden van buitenaf (Nachbar & Korting,1995; Thiele et al., 1999).
Geen wonder dus dat bovenstaande vitamines populaire cosmetica-ingrediënten in huidverzorgingsproducten zijn! Natuurlijk is het ook van belang dat je middels voeding voldoende van deze vitaminen binnenkrijgt.
Het verband tussen de plasmaconcentraties van vitamines A en E en acne is enkele jaren geleden onderzocht door El‐Akawi en collega’s, door de plasmaconcentraties van proefpersonen met verschillende gradaties van acne te vergelijken met proefpersonen zonder acne. Hieruit bleek, dat de plasmaconcentraties van zowel vitamine A als vitamine E bij patiënten met ernstige acne aanzienlijk lager waren dan bij patiënten met matige acne, en dat deze bij beide lager waren dan de plasmaconcentraties van de gezonde controlegroep. Bovendien vonden zij een sterke relatie tussen een afname van de plasmaconcentratie aan vitamine A en verergering van de acne. Hieruit concludeerden de onderzoekers dat de hoogte van de plasmaconcentraties van vitamines A en E een belangrijke rol spelen bij de pathogenese van acne en verergering van de aandoening.
In 2014 publiceerden Ozuguz en collega’s een studie dat soortgelijke resultaten opleverden. Naast vitamine A en vitamine E, stelden zij dat er tevens een significant verschil was tussen acnepatiënten en gezonde personen en het zinkniveau: dit niveau was lager bij acnepatiënten. Dat een laag zinkniveau een rol speelt bij de verergering van acne, is overigens al lang bekend en was het onderwerp van verschillende studies uitgevoerd in de jaren ’70 en ’80. Hierbij werd natuurlijk ook gekeken naar het effect van zinksupplementatie op acne, waarvan de resultaten helaas niet eenduidig waren en waarbij sommigen wel last hadden van bijwerkingen, met name misselijkheid (Weismann et al., 1976; Michaëlsson et al., 1977; Orris et al., 1978; Verma et al., 1979; Amer et al., 1982; Weimar et al., 1978). Het direct aanbrengen van zink op de huid maakte geen verschil wat betreft de ernst van de acne (Cochran et al., 1985).
Goed onderzoek naar het verband tussen consumptie van vitamine B3 en vitamine C heb ik helaas niet kunnen vinden.
Tot slot: wat zet ik nu op tafel?
Mijn advies is om niet te grijpen naar voedingssupplementen met grote hoeveelheden zink, Vitamine A of E, aangezien de werkzaamheid hiervan zeer discutabel en niet zonder bijwerkingen is.
Ik kan je dus helaas geen ‘quick fix’ bieden als het gaat om het beïnvloeden van acne door het wel of niet eten van bepaalde voedingsmiddelen of voedingssupplementen. Maar wél een heel simpel en nuchter advies: eet gezonde voeding! Een gezond voedingspatroon zal er in grote mate toe bijdragen dat zowel je interne organen als je huid in goede conditie blijven.
Met een gezond voedingspatroon bedoel ik: eet zoveel mogelijk volgens de meest recente wetenschappelijke kennis over wat gezonde voeding is. Want hierdoor zul je automatisch een voedingspatroon ontwikkelen met een lage glycemische index, weinig tot geen zuivel, en goede hoeveelheden aan vitamines en mineralen. Controleer hierbij wel of je met je voedingspatroon voldoende vitamine A, E en zink binnenkrijgt, en vul dit zo nodig aan met voedingsmiddelen die rijk zijn aan deze voedingsstoffen (maar niet meer dan de aanbevolen hoeveelheid!!!).
De belangrijkste leidraad voor een gezond voedingspatroon kan je terugvinden in de nieuwe voedingspiramide, en de Healthy Eating Plate laat je zien hoe een gezonde maaltijd er uitziet op je bord.
En zet dit dan maar op tafel!
Bronnenlijst
Amer, M., Bahgat, M. R., Tosson, Z., Mowla, M. Y., & Amer, K. (1982). Serum zinc in acne vulgaris. International journal of dermatology, 21(8), 481-484.
Bowe, W. P., Joshi, S. S., & Shalita, A. R. (2010). Diet and acne. Journal of the American Academy of Dermatology, 63(1), 124-141.
Burris, J., Rietkerk, W., & Woolf, K. (2013). Acne: the role of medical nutrition therapy. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 113(3), 416-430.
Cao, H., Yang, G., Wang, Y., Liu, J. P., Smith, C. A., Luo, H., & Liu, Y. (2015). Complementary therapies for acne vulgaris. The Cochrane Library.
Caperton, C., Block, S., Viera, M., Keri, J. & Berman, B. (2014). Double-blind, Placebo-controlled Study Assessing the Effect of Chocolate Consumption in Subjects with a History of Acne Vulgaris. The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology 2014;7(5):19-23.
Cochran, R. J., Tucker, S. B., & Flannigan, S. A. (1985). Topical zinc therapy for acne vulgaris. International journal of dermatology, 24(3), 188-190.
Cordain, L., Lindeberg, S., Hurtado, M., Hill, K., Eaton, S. B., & Brand-Miller, J. (2002). Acne vulgaris: a disease of Western civilization. Archives of Dermatology, 138(12), 1584-1590.
El‐Akawi, Z., Abdel‐Latif, N., & Abdul‐Razzak, K. (2006). Does the plasma level of vitamins A and E affect acne condition? Clinical and experimental dermatology, 31(3), 430-434.
Davidovici, B. B., & Wolf, R. (2010). The role of diet in acne – facts and controversies. Clinics in dermatology, 28(1), 12-16.
Fulton, J. E., Plewig, G., & Kligman, A. M. (1969). Effect of chocolate on acne vulgaris. Jama, 210(11), 2071-2074.
Gehring, W. (2004). Nicotinic acid/niacinamide and the skin. Journal of cosmetic dermatology, 3(2), 88-93.
Goh, W., Kallianpur, K. J., Chow, D., Almeida, P. G., Brown, A. C., Pager, S., & Sil, P. (2011). Chocolate and acne – how valid was the original study? Clinics in dermatology, 29(4), 459-460.
Mackie, B. S., & Mackie, L. E. (1974). Chocolate and acne. Australasian Journal Of Dermatology, 15(3), 103-109.
Magin, P., Pond, D., Smith, W., & Watson, A. (2005). A systematic review of the evidence for ‘myths and misconceptions’ in acne management – diet, face-washing and sunlight. Family Practice, 22(1), 62-70.
Michaëlsson, G., Vahlquist, A. & Juhlin, L. (1977). Serum zinc and retinol‐binding protein in acne. British Journal of Dermatology, 96(3), 283-286.
Nachbar, F., & Korting, H. C. (1995). The role of vitamin E in normal and damaged skin. Journal of Molecular Medicine, 73(1), 7-17.
Orris, L., Shalita, A. R., Sibulkin, D., London, S. J., & Gans, E. H. (1978). Oral zinc therapy of acne: absorption and clinical effect. Archives of dermatology, 114(7), 1018-1020.
Ozuguz, P., Dogruk Kacar, S., Ekiz, O., Takci, Z., Balta, I., & Kalkan, G. (2013). Evaluation of serum vitamins A and E and zinc levels according to the severity of acne vulgaris. Cutaneous and ocular toxicology, 33(2), 99-102.
Robertson, W. V. B., & Schwartz, B. (1953). Ascorbic acid and the formation of collagen. Journal of Biological Chemistry, 201(2), 689-696.
Smith, R. N., Mann, N. J., Braue, A., Mäkeläinen, H., & Varigos, G. A. (2007). A low-glycemic-load diet improves symptoms in acne vulgaris patients – a randomized controlled trial. The American journal of clinical nutrition, 86(1), 107-115.
Spencer, E. H., Ferdowsian, H. R., & Barnard, N. D. (2009). Diet and acne – a review of the evidence. International journal of dermatology, 48(4), 339-347.
Thiele, J. J., Weber, S. U., & Packer, L. (1999). Sebaceous gland secretion is a major physiologic route of vitamin E delivery to skin. Journal of Investigative Dermatology, 113(6), 1006-1010.
Verma, K. C., Saini, A. S., & Dhamija, S. K. (1979). Oral zinc sulphate therapy in acne vulgaris: a double-blind trial. Acta dermato-venereologica, 60(4), 337-340.
Hillstrom, L., Pettersson, L., Hellbe, L., Kjellin, A., Leczinsky, C.G. & Nordwall, C. (1977). Comparison of oral treatment with zinc sulphate and placebo in acne vulgaris. British Journal of Dermatology, 97(6), 679-684.
Weimar, V. M., Puhl, S. C., & Smith, W. H. (1978). Zinc sulfate in acne vulgaris. Archives of dermatology, 114(12), 1776-1778.
Weismann, K., Wadskov, S., & Sondergaard, J. (1976). Oral zinc sulphate therapy for acne vulgaris. Acta dermato-venereologica, 57(4), 357-360.
Review mijn reviews