De kenmerken van een goede aftersun

Wat fabrikanten ook beweren of insinueren op een helder blauw verpakte aftersuns die alleen vanwege de kleur al een verkoelend effect lijken te hebben, tot nu toe is er geen enkele aftersun in staat de zonneschade te verminderen of een roodheidverminderend dan wel bruinverlengend effect teweeg te brengen.

Wat een goede aftersun wél kan bereiken, is een tijdelijke verkoeling van de huid en ondersteuning van de barrièrefunctie van de huid.

Hierbij dien ik gelijk op te merken, dat de huidschade veroorzaakt door blootstelling van de kern van de huidcellen aan UV-straling niet ongedaan kan worden gemaakt (zie hier)!

In dit artikel kun je lezen hoe het verkoelende effect van aftersun teweeg wordt gebracht, welke cosmetica-ingrediënten de barrièrefunctie van de huid kunnen helpen herstellen en ten slotte wat samengevat de kenmerken zijn van een goede aftersun.

Het verkoelende effect van aftersun
In feite is een goede aftersun simpelweg een goede (body)lotion.

Een lotion is een huidsmeersel dat in de basis uit water (aqua) bestaat en weinig vetstoffen bevat. Voor de zonverbrande huid is dit van belang omdat meer vette huidsmeersels zoals crèmes, oliën, boters en zalven en dus laagje op de huid leggen, waardoor de huid minder goed af kan koelen.

Bij het opbrengen van een lotion op de huid verdampt het water in de lotion, wat een verkoelend effect geeft. Bij het verdampen wordt tevens water uit de huid onttrokken, waardoor de huid iets uitdroogt, waar de beschadigde, zonverbrande huid toch al mee te kampen heeft. Om deze reden is het aan te raden om de aftersun aan te brengen op een vochtige huid en een pluspunt als de aftersun een combinatie van goede vochtinbrengers (zoals glycerine en hyaluronzuur, om er maar een paar te noemen) en terugvetters bevat. Overigens is niet iedere dermatoloog het hierover eens, er zijn ook artsen (zoals Tamar Nijsten)  die juist wel een vettere crème of zalf aanraden (zie hier).

Alcohol verdampt nog sneller dan water, waardoor het onmiddellijk een gevoel van verlichting aan de huid geeft: een reden waardoor veel aftersuns dit ingrediënt bevatten. Dit gevoel van verlichting is echter tijdelijk van aard en zorgt enige tijd later juist voor meer huidklachten dan daarvoor. Want hoewel alcohol op de huid niet giftig of kankerverwekkend is, lost het ons beschermende huidvet op dat een belangrijke rol speelt bij het in standhouden van het vochtgehalte, de barrièrefunctie en de soepelheid van de huid (CIR, 2008a; Lachenmeier, 2008). Daarnaast zorgt blootstelling van de huid aan alcohol voor huidschade vanwege een toenemende celdood van de huidcellen (Neuman et al., 2002).

Een ander ingrediënt dat veelvuldig gebruikt wordt in aftersuns, is menthol. Net als alcohol heeft menthol een onmiddellijk verkoelend effect, niet omdat menthol snel verdampt, maar omdat het een counterirritant is: menthol veroorzaakt een oppervlakkige ontsteking om zo de pijn en irritatie van een ontsteking in de onderliggende weefsels te verlichten (Yosipovitch et al., 1996).

Aftersun ter ondersteuning van de barrièrefunctie van de huid
Naast ingrediënten die helpen de vochtbalans van de huid te herstellen, kunnen ook ingrediënten worden toegevoegd die helpen de barrièrefunctie van de huid te herstellen. De hierboven genoemde terugvetters zijn hier een voorbeeld van.

Hieronder volgen nog aantal voorbeelden van goede huidherstellende ingrediënten in het algemeen, in alfabetische volgorde. In hoeverre deze specifiek werkzaam zijn bij het herstel van de barrièrefunctie door zonverbranding, is echter nog niet goed onderzocht en dus vooralsnog onduidelijk.

Allantoin (allantoïne) is een uitstekend huidherstellend en kalmerende ingrediënt (Baumann, 2003; Becker et al., 2010).

Bisabolol is de een essentiële olie van de kamilleplant, fungeert als huidverzorger en heeft tevens een ontstekingsremmende werking (Andersen, 1999; Maurya et al., 2014).

Colloïdale haver (op de ingrediëntenlijst te herkennen als Avena Sativa Oat Kernel Flour of Collodial Oatmeal) is de substantie die vrijkomt als haver heel fijn gemalen en in water opgelost wordt. Colloïdale haver bevat avenanthramiden: bio-actieve stoffen met antipruritische (jeukwerende) en ontstekingsremmende eigenschappen (Sur et al., 2008; Cerio et al., 2010; Reynertson et al., 2015).

Niacinamide (vitamine B₃) heeft uiteenlopende positieve effecten op de uit. Eén hiervan is dat het de barrièrefunctie van de huid verbetert en uitdroging van de huid vermindert. Het aanbrengen van niaciamide op de huid stimuleert namelijk de aanmaak van het huidproteïne keratine en de aanmaak van ceramiden (de vetmoleculen die medeverantwoordelijk zijn voor de structuur en het functioneren van de huid). Dit effect is onder andere terug te zien in het feit dat de opperhuid beter in staat is vocht vast te houden en de hoornlaag beter gehydrateerd is (Christman et al., 2012; Draelos et al., 2005; Gehring, 2004).

Panthenol (pro-vitamine B₅) is een stof die bij contact met de huid wordt omgezet in pantotheenzuur en een huidherstellende, kalmerende, anti-irriterende en hydraterende werking heeft (Camargo et al., 2011; Ebner et al., 2002; Proksch & Nissen, 2002). Daarbij doet panthenol dit met een minimaal risico op huidirritatie en -sensitisatie: panthenol is een heel veilig cosmetica-ingrediënt (Johnson, 1987).

Zoethoutwortelextract (op de ingrediëntenlijst te herkennen als Glycyrrhiza Inflata Root Extract) heeft een ontstekingsremmende en antimicrobiële werking, waardoor het helpt erytheem (roodheid) en hyperpigmentatie te verminderen (Saeedi et al., 2003; Kolbe et al., 2006; Weber et al., 2006; Schoelermann et al., 2016a, 2016b; Sulzberger et al., 2016). Zoethoutwortelextract is een veilig cosmetica-ingrediënt zolang ervoor gezorgd wordt dat het geen onzuiverheden bevat (CIR, 2008b).

Er zijn aanwijzingen dat vitamine C en vitamine E zonbeschermende (fotoprotectieve) eigenschappen hebben wanneer ze (gecombineerd) aangebracht worden op de huid, omdat deze in reageerbuisjes een antioxidatieve functie hebben aangetoond die vrije radicalen onschadelijk maken, maar vooralsnog is onduidelijk of dit in de praktijk ook echt zo werkt (Chen et al., 2012; Tuong et al., 2015; Al-Niaimi et al., 2017).

Wat betreft het aanbrengen van crèmes met grote hoeveelheden groene thee extract of aloë vera op de zonverbrande huid, zijn de resultaten wisselend en lijken deze zeer afhankelijk te zijn van degene die het onderzoek leidt en hoe deze werd gefinancierd. De beste onderzoeken naar deze twee ingrediënten hebben geen effect aan kunnen tonen (Chiu et al., 2005; Maenthaisong et al., 2007).

De kenmerken van een goede aftersun

Een goede aftersun is:

• een lotion op waterbasis (er hoeft dus niet per se de benaming aftersun op de verpakking te staan!);
• die is aangevuld met goede vochtinbrengers;
• die vrij is van potentieel gevaarlijke stoffen (kankerverwekkende, giftige en/of hormoonverstorende stoffen);
• die vrij is van huidirriterende stoffen zoals parfum, (gedenatureerde) alcohol en irriterende plantenextracten zoals menthol;
• en eventueel cosmetica-ingrediënten bevat die een bewezen positief effect op de barrièrefunctie van de huid hebben.

Bronnenlijst

Andersen, F. A. (1999). Final report on the safety assessment of Bisabolol. International journal of toxicology, 18(3), 33-40.

Al-Niaimi, F., & Chiang, N. Y. Z. (2017). Topical vitamin C and the skin: mechanisms of action and clinical applications. The Journal of clinical and aesthetic dermatology, 10(7), 14.

Baumann, L.S. (2003). Cosmeceutical critique: allantoin. Skin & Allergy News, 34, 344-350.

Becker, L. C., Bergfeld, W. F., Belsito, D. V., Klaassen, C. D., Marks, J. G., Shank, R. C., … & Andersen, F. A. (2009). Final report of the safety assessment of hyaluronic acid, potassium hyaluronate, and sodium hyaluronate. International journal of toxicology, 28(4 suppl), 5-67.

Camargo Jr, F. B., Gaspar, L. R., & Maia, C. P. (2011). Skin moisturizing effects of panthenol-based formulations. Journal of cosmetic science, 62(4), 361.

Cerio, R., Dohil, M., Magina, S., Mahé, E., & Stratigos, A. J. (2010). Mechanism of action and clinical benefits of colloidal oatmeal for dermatologic practice. J Drugs Dermatol, 9(9), 1116-20.

Chen, L., Hu, J. Y., & Wang, S. Q. (2012). The role of antioxidants in photoprotection: a critical review. Journal of the American Academy of Dermatology, 67(5), 1013-1024.

Chiu, A. E., Chan, J. L., Kern, D. G., Kohler, S., Rehmus, W. E., & Kimball, A. B. (2005). Double‐blinded, placebo‐controlled trial of green tea extracts in the clinical and histologic appearance of photoaging skin. Dermatologic surgery, 31, 855-860.

Christman, J.C., Fix, D.K., Lucus, S.C., Watson, D., Desmier, E., Wilkerson, R.J. & Fixler, C. (2012). Two randomized, controlled, comparative studies of the stratum corneum integrity benefits of two cosmetic niacinamide/glycerin body moisturizers vs. conventional body moisturizers. Journal of Drugs in Dermatology, 11(1), 22-29.

Cosmetic Ingredient Review (CIR) Expert Panel (2008a). Final report of the safety assessment of Alcohol Denat., including SD Alcohol 3-A, SD Alcohol 30, SD Alcohol 39, SD Alcohol 39-B, SD Alcohol 39-C, SD Alcohol 40, SD Alcohol 40-B, and.. the denaturants, Quassin, Brucine Sulfate/Brucine, and Denatonium Benzoate. International journal of toxicology, 27, 1.

Cosmetic Ingredient Review (CIR) Expert Panel (2008b). Safety Assessment of Glycyrrhiza Glabra (Licorice) Rhizome/root, Glycyrrhiza Glabra (Licorice) Leaf Extract, Glycyrrhiza Glabra (Licorice) Root, Glycyrrhiza Glabra (Licorice) Root Extract, Glycyrrhiza Glabra (Licorice) Root Juice, Glycyrrhiza Glabra (Licorice) Root Powder, Glycyrrhiza Glabra (Licorice) Root Water, Glycyrrhiza Inflata Root Extract, and Glycyrrhiza Uralensis (Licorice) Root Extract.

Draelos, Z. D., Ertel, K., Berge, C., & Amburgey, M. S. (2005). Niacinamide-containing facial moisturizer improves skin barrier and benefits subjects with rosacea. CUTIS-NEW YORK-, 76(2), 135.

Ebner, F., Heller, A., Rippke, F., & Tausch, I. (2002). Topical use of dexpanthenol in skin disorders. American journal of clinical dermatology, 3(6), 427-433.

Gehring, W. (2004). Nicotinic acid/niacinamide and the skin. Journal of cosmetic dermatology, 3(2), 88-93.

Johnson, W. (1987). Final Report on the Safety Assessment of Panthenol and Pantothenic Acid. Journal of the American College of Toxicology, 6(1), 139-162.

Kolbe, L., Immeyer, J., Batzer, J., Wensorra, U., tom Dieck, K., Mundt, C., … & Wenck, H. (2006). Anti-inflammatory efficacy of Licochalcone A: correlation of clinical potency and in vitro effects. Archives of dermatological research, 298(1), 23-30.

Lachenmeier, D. W. (2008). Safety evaluation of topical applications of ethanol on the skin and inside the oral cavity. J Occup Med Toxicol, 3(1), 26-41.

Maenthaisong, R., Chaiyakunapruk, N., Niruntraporn, S. & Kongkaew, C. (2007). The efficacy of aloe vera used for burn wound healing – a systematic review. Burns, 33(6), 713-718.

Maurya, A. K., Singh, M., Dubey, V., Srivastava, S., Luqman, S., & U Bawankule, D. (2014). α-(-)-bisabolol reduces pro-inflammatory cytokine production and ameliorates skin inflammation. Current pharmaceutical biotechnology, 15(2), 173-181.

Neuman, M. G., Haber, J. A., Malkiewicz, I. M., Cameron, R. G., Katz, G. G., & Shear, N. H. (2002). Ethanol signals for apoptosis in cultured skin cells. Alcohol, 26(3), 179-190.

Proksch, E., & Nissen, H. P. (2002). Dexapanthenol enhances skin barrier repair and reduces inflammation after sodium lauryl sulphate-induced irritation. Journal of dermatological treatment, 13(4), 173-178.

Reynertson, K. A., Garay, M., Nebus, J., Chon, S., Kaur, S., Mahmood, K., … & Southall, M. D. (2015). Anti-Inflammatory Activities of Colloidal Oatmeal (Avena sativa) Contribute to the Effectiveness of Oats in Treatment of Itch Associated With Dry, Irritated Skin. Journal of drugs in dermatology: JDD, 14(1), 43-48.

Saeedi, M., Morteza‐Semnani, K., & Ghoreishi, M. R. (2003). The treatment of atopic dermatitis with licorice gel. Journal of Dermatological Treatment, 14(3), 153-157.

Schoelermann, A. M., Weber, T. M., Arrowitz, C., Rizer, R. L., Qian, K., & Babcock, M. (2016a). Skin compatibility and efficacy of a cosmetic skin care regimen with licochalcone A and 4‐t‐butylcyclohexanol in patients with rosacea subtype I. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 30(S1), 21-27.

Schoelermann, A. M., Jung, K. A., Buck, B., Grönniger, E., & Conzelmann, S. (2016b). Comparison of skin calming effects of cosmetic products containing 4‐t‐butylcyclohexanol or acetyl dipeptide‐1 cetyl ester on capsaicin‐induced facial stinging in volunteers with sensitive skin. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 30(S1), 18-20.

Sulzberger, M., Worthmann, A. C., Holtzmann, U., Buck, B., Jung, K. A., Schoelermann, A. M., … & Grönniger, E. (2016). Effective treatment for sensitive skin: 4‐t‐butylcyclohexanol and licochalcone A. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 30(S1), 9-17.

Sur, R., Nigam, A., Grote, D., Liebel, F., & Southall, M. D. (2008). Avenanthramides, polyphenols from oats, exhibit anti-inflammatory and anti-itch activity. Archives of dermatological research, 300(10), 569-574.

Tuong, W., Kuo, S., & Sivamani, R. K. (2015). Photoprotective effect of botanicals and vitamins: A systematic review of clinical trials. Journal of Dermatological Treatment, 26(6), 558-570.

Yosipovitch, G., Szolar, C., Hui, X. Y., & Maibach, H. (1996). Effect of topically applied menthol on thermal, pain and itch sensations and biophysical properties of the skin. Archives of dermatological research, 288(5-6), 245-248.